anastopoulos@politispress.gr
Τι συμβολίζουν τα μελομακάρονα;
Ένας αρχαιοελληνικός άρτος αφιερωμένος στους νεκρούς λούστηκε με μέλι, γέμισε μπαχαρικά και έγινε το σύμβολο των ελληνικών Χριστουγέννων.
Σχεδόν σε όλο τον κόσμο η γέννηση του Χριστού γιορτάζεται στις 25 Δεκεμβρίου. Μια γιορτή που θεσμοθετήθηκε μεταξύ 3ου και 4ου αιώνα, την ημέρα του χειμερινού ηλιοστάσιου, κατά την οποία σύμφωνα με την αντίληψη της αρχαίας εποχής, ο Ήλιος έδιωχνε επιτέλους μακριά το σκοτάδι. Ο Χριστός ήταν πλέον ο Ήλιος – το Φως. Σταδιακά οι εορτασμοί προς τιμήν του Ήλιου και της γέννησης του Χριστού ενώθηκαν και τοποθετήθηκαν στο ημερολόγιο την 25η Δεκεμβρίου.
Ο χριστιανισμός τοποθέτησε τη γέννηση του Θεανθρώπου μαζί με αρχαίες γιορτές, ώστε να μπλέκουν με θαυμάσιο τρόπο αρχέγονα προθρησκευτικά με χριστιανικά στοιχεία και δοξασίες, που όλα συμβολίζουν τη συνέχεια, την αισιοδοξία και την αφθονία.
Όλα τα σπίτια στολίζονται και γλυκίσματα ευωδιάζουν σε μια γιορτή πλούσια, μεστή από υπερβολές στον στολισμό του σπιτιού και την ενδυμασία μέχρι στη διατροφή. Πίτες, γλυκίσματα (σχεδόν πάντα με μέλι και καρύδια), χοιρινό κρέας, ψωμιά και ζύμες, άφθονο βούτυρο – όλα λειτουργούν ως επίκληση στον Θεό και μαγική ευχή να έχουμε πληρότητα, αφθονία και επάρκεια όλη την υπόλοιπη χρονιά.
Η παρασκευή τους, μαζί με όλες τις άλλες χριστουγεννιάτικες συνταγές, εντάσσεται στη γενική εσωστρέφεια της κρύας αυτής εποχής του χρόνου, στην αρχέγονη λατρεία της εστίας, με τα περισσότερα έθιμα, μεταξύ αυτών και τα γαστρονομικά, να τελούνται εντός του σπιτιού, σε αντίθεση με τα πασχαλινά, που σχεδόν όλα λαμβάνουν χώρα στην ανοιξιάτικη ύπαιθρο. Εξάλλου η λαική παροιμία είναι κι εδώ ακριβής: «Χριστούγεννα στην πόλη και Πάσχα (Λαμπρή) στο χωριό».
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ανήκουν και τα μελομακάρονα, το κατεξοχήν χριστουγεννιάτικο συμβολικό γλύκισμα της Ελλάδας. Τα μελομακάρονα ετυμολογικά προέρχονται από την αρχαιοελληνική «μακαρία», ένα είδος ζυμωτής, ημίγλυκης ψυχόπιτας με οβάλ σχήμα, σαν μεγάλο μελομακάρονο, που σερβιριζόταν στα νεκρώσιμα δείπνα για να τιμηθεί η μνήμη του αποθανόντος, να μακαριστεί δηλαδή ο νεκρός, ο μακαρίτης. Στα μεσαιωνικά/βυζαντινά χρόνια, το νεκρώσιμο δείπνο συνολικά ονομαζόταν «μακαρωνία» και, εκτός από τη μακαρία, σερβίρονταν και ζυμαρικά, όπως συμβαίνει και τα Ψυχοσάββατα, πάλι για να θυμόμαστε τους νεκρούς.
Με τα χρόνια η μακαρία ή μακαρωνία, κόπηκε σε πιο εύχρηστα ατομικά κομμάτια και, για να γλυκάνει κάπως ο πόνος της απώλειας για τον νεκρό, περιλούστηκε με αραιωμένο μέλι, δίνοντας πια την τελική μορφή στο μελομακάρονο που γνωρίζουμε, αλλά και το όνομά του: μέλι + μακαρία = μελομακάρονο. Κι αυτό για να διατηρήσουμε τη μνήμη των αγαπημένων μας, που νιώθουμε ότι μας λείπουν πολύ περισσότερο αυτές τις ημέρες οικογενειακής θαλπωρής. Και αφού καθιερώθηκε να φτιάχνεται και να σερβίρεται τις ημέρες των Χριστουγέννων, προστέθηκαν και αρωματικά μπαχαρικά, που το κάνουν πιο ξεχωριστό και εορταστικό, καθώς και καρύδια, που παλαιόθεν αποτελούν σύμβολα αφθονίας και ευγονίας και παραδοσιακά καταναλώνονται το Δωδεκαήμερο, δηλαδή από τα Χριστούγεννα μέχρι τα Θεοφάνια.
Διαβάστε επίσης:
Αρχές Δεκεμβρίου φτιάχνουμε βαρβάρα – Του Παν. Αναστόπουλου
Η μαγεία των χριστουγεννιάτικων παραμυθιών
Επιλέξτε και στείλτε διαδικτυακά τα κάλαντα, από 42 περιοχές, σε φίλους και συγγενείς (ΒΙΝΤΕΟ)
Ας θυμηθούμε: Όταν ο Ξενοφών Ζολώτας μίλησε Αγγλικά χρησιμοποιώντας μόνο Ελληνικές λέξεις
Πλατεία Κλαυθμώνος – Έκλεψαν τα στολίδια από το χριστουγεννιάτικο δέντρο
