lamprospapades@gmail.com
Το 1983, ο Τομά Σανκαρά, ένας χαρισματικός στρατιωτικός, ένας νέος άνθρωπος έξω από το διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα, υπόδουλο στα συμφέροντα των παλιών αποικιοκρατών που μάστιζαν την Δημοκρατία της Άνω Βόλτας (Μπουρκίνα Φάσο) για περισσότερα από 20 χρόνια, ηγήθηκε ενός επαναστατικού κινήματος που κατέλυσε το παλιό πολιτικό σκηνικό και έγινε πρόεδρος της χώρας. Φυσικά, όπως είναι προφανές, μια τέτοια φυσιογνωμία, που βάζει πιο ψηλά το εθνικό συμφέρον έναντι των συμφερόντων του διεθνούς συστήματος, δεν θα μπορούσε να προχωρήσει πολύ στα σχέδιά του. Γεννημένος στο Γιακό της τότε Γαλλικής Δυτικής Αφρικής από θεοσεβούμενους γονείς, ακολούθησε διαφορετικό δρόμο από αυτόν που ήθελαν γι’ αυτόν οι οικείοι του. Αντί για ιερέας εντάχθηκε σε νεαρή ηλικία στον στρατό. Εκεί και κατά την διάρκεια της εκπαίδευσης του στην Μαδαγασκάρη, οι λαϊκές εξεγέρσεις κατά της κυβέρνησης του Φιλιμπέρ Τσιρανανά στις οποίες έγινε αυτόπτης μάρτυρας, καθώς και η πρώτη του επαφή με τις θεωρίες του Μαρξ και του Λένιν σημάδεψαν την ιδεολογική του υπόσταση και διαμόρφωσαν την πολιτική του στάση στα επόμενα χρόνια. Τα επόμενα χρόνια, η παρουσία του σε διοικητικές θέσεις του στρατεύματος, καθώς και η πορεία του στην ένοπλη σύγκρουση της Μπουρκίνας Φάσο με το Μάλι, έστρεψαν την κοινή γνώμη προς τη χαρισματική του φυσιογνωμία και τον κατέστησαν αρκετά προσφιλή στον λαό της Μπουρκίνας Φάσο.
Τελικά, μετά από μια δαιδαλώδη πορεία στα πολιτικά και στρατιωτικά δρώμενα της χώρας του, βρίσκεται διωκόμενος λόγω των αντιδράσεων του στην αντιλαϊκή πολιτική που ακολουθούσε το πολιτικό προσωπικό της χώρας. Τέλος στις διώξεις του θα δώσει ένα πραξικόπημα οργανωμένο από τον Μπλέζ Κομπαορέ, αδελφικό φίλο του Τομά Σανκαρά και μετέπειτα δολοφόνο του, το οποίο θα τον κάνει Πρόεδρο της χώρας την 4η Αυγούστου 1983. Μέχρι εκείνη την στιγμή η ταλαιπωρημένη Άνω Βόλτα ήταν η φτωχότερη χώρα της Αφρικής και από τις φτωχότερες στον κόσμο. Ο μέσος όρος ζωής ήταν τρομακτικά χαμηλός, ο λαός πεινούσε, οι συνθήκες υγιεινής ήταν απαράδεκτες, ενώ και το πόσιμο νερό ήταν ένα αγαθό που κατείχαν μόνο οι προνομιούχοι κάτοικοι. Το χρέος προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο είχε καταδυναστεύσει την χώρα, αυξάνονταν με ιλιγγιώδη ταχύτητα, με αποτέλεσμα το κράτος να μην μπορεί να εκπληρώσει βασικές υποχρεώσεις του προς τους κατοίκους.
Ο 35χρονος Τομά όμως δεν ήταν ένας ηγέτης, όπως οι υπόλοιποι. Ήταν αδιανόητο για αυτόν η χώρα του να παραμείνει υπόδουλη σε ξένα συμφέροντα. Η περίοδος της αποικιοκρατίας είχε τελειώσει μια και καλή το 1960 για την χώρα του και επιδίωκε να τα αλλάξει όλα…Άλλαξε το όνομα της χώρας του από το γαλλικό Άνω Βόλτα σε Μπουρκίνα Φάσο, δηλαδή η «Χώρα των Τίμιων Ανθρώπων».
Ο Τομά Σανκάρα ηγήθηκε επαναστατικού κινήματος, έγινε πρόεδρος της χώρας του και υποσχέθηκε πράγματα αδιανόητα για μια μικρή, φτωχή αφρικανική χώρα: δύο γεύματα την ημέρα και πέντε λίτρα πόσιμο νερό για κάθε οικογένεια.Ο Σανκάρα κατήγγειλε τον τρόπο με τον οποίο οι χώρες της Αφρικής παγιδεύονται από το ΔΝΤ με δυσβάσταχτα χρέη που υποδουλώνουν τους λαούς, ενώ τα δανεικά χρήματα τα επωφελείται μια διεφθαρμένη ντόπια ολιγαρχία που, συνεργαζόμενη με τους ξένους δανειστές και πολιτικούς, φτιάχνει έργα άσκοπα, συχνά άχρηστα και μη παραγωγικά.
Αγωνίστηκε και για τα δικαιώματα των γυναικών, ενώ διέθεσε δωρεάν τρία εκατομμύρια εμβόλια κατά της μηνιγγίτιδας και της πολιομυελίτιδας· έφτιαξε μικρές νοσοκομειακές μονάδες και δωρεάν σχολεία.Οι παρεμβάσεις του στα Ηνωμένα Έθνη ήταν συγκινητικές και άφησαν εποχή, αλλά ανησύχησαν εκείνους που επωφελούνται ακόμα από τη νεο-αποικιοκρατία: «Μιλώ, έλεγε, στο όνομα των μανάδων των εξαθλιωμένων αφρικανικών λαών που βλέπουν τα παιδιά τους να πεθαίνουν από ελονοσία και διάρροια, χωρίς να μπορούν να επωφεληθούν από τα μέσα που προσφέρει η επιστήμη…».
Αλλά ο Σανκάρα έκανε και άλλα ενοχλητικά…Πούλησε τις υπουργικές και κρατικές λιμουζίνες Mercedes και τις αντικατέστησε με οικονομικά Peugeot 5cv. Ο ίδιος αρνήθηκε να μετακομίσει στην προεδρική κατοικία και παρέμεινε στο ταπεινό σπιτάκι του, ενώ καθόρισε τον μισθό του στα 120 δολάρια.Το αποκορύφωμα της αυθάδειάς του ήρθε στις 29 Ιουλίου του 1987, όταν στη Γενική Συνέλευση των Αφρικανικών Χωρών είπε: «Δεν μπορούμε να ξεπληρώσουμε το χρέος μας… Αυτό είναι αδύνατον, δεν είναι θέμα ηθικής τάξης, ούτε αθέτηση υποσχέσεων… Εάν δεν πληρώσουμε, οι πιστωτές μας δεν θα πεθάνουν, αυτό είναι βέβαιο. Εάν όμως πληρώσουμε, ο λαός μας θα εξοντωθεί. Οι πιστωτές έπαιξαν όπως κάνουν στα καζίνα. Κέρδισαν πολλά, πολλές φορές… Ας χάσουν και μια φορά… Η ζωή θα συνεχιστεί…»
Η τελευταία του πολιτική πρωτοβουλία ήταν η προσπάθεια να συγκροτηθεί μια αφρικανική κίνηση για την ηθική, πολιτική και νομική άρνηση του χρέους των χωρών της Αφρικής, καθώς θεωρούσε τα δεσμά του χρέους υπεύθυνα για την εξάρτηση, την κατάρρευση της κοινωνίας και την καταστροφή κάθε προοπτικής ανάπτυξης προσανατολισμένης στην εξυπηρέτηση των αναγκών των αφρικανικών λαών.Την πρωτοβουλία του αυτήν την πλήρωσε με τη ζωή του καθώς η Γαλλία σε συνεργασία με την Ακτή Ελεφαντοστού (κύρια σύμμαχό της στην περιοχή), τον Λιβεριανό πολέμαρχο Τσαρλς Τέιλορ (μετέπειτα πρόεδρο της χώρας και σήμερα υπόδικο για εγκλήματα πολέμου) οργάνωσε πραξικόπημα με επικεφαλής τον παλιό του σύντροφο Μπλεζ Κομπαορέ, κατά τη διάρκεια του οποίου ο Σανκάρα και δώδεκα συνεργάτες του δολοφονήθηκαν.
Στις 15 Οκτωβρίου του 1987, ένοπλοι ένστολοι, με επικεφαλής τον στενότερο συνεργάτη του Μπλεζ Καμπαορέ, εισέβαλαν στο προεδρικό γραφείο, στην πρωτεύουσα Ουαγκαντούκου, και τον εκτέλεσαν με δυο σφαίρες στην καρδιά…πρόλαβε μόνο να πει:
«μα, Μπλεζ, είσαι ο καλύτερός μου φίλος, σε αποκαλώ αδελφό…».
Ο Τομάς Σανκαρά … Ο Μαρξιστής Επαναστάτης που έλεγε για τον Τσε Γκεβάρα:
«Ο Τσε Γκεβάρα μας δίδαξε πως θα μπορούσαμε να τολμήσουμε να έχουμε εμπιστοσύνη στους εαυτούς μας, εμπιστοσύνη στις ικανότητές μας. Ενστάλαξε μέσα μας την πεποίθηση ότι ο αγώνας είναι ο μοναδικός μας πόρος. Εκείνος ήταν ένας πολίτης του ελεύθερου κόσμου που μαζί είμαστε στη διαδικασία του χτισίματός του. Αυτός είναι ο λόγος που λέμε πως ο Τσε είναι επίσης Αφρικανός και Μπουρκιναμπέ»
