lamprospapades@gmail.com
Ο ουκρανικός λιμός του 1932-33 γνωστός και ως Holodomor (*συνδυασμός των ουκρανικών λέξεων «πείνα» και «θανατηφόρος») σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις, κόστισε τη ζωή σε 3,9 εκατομμύρια ανθρώπους, περίπου το 13% του πληθυσμού. Σε αντίθεση με άλλους λιμούς της ιστορίας που προκλήθηκαν από κάποια μάστιγα ή ξηρασία, αυτός ο λιμός προκλήθηκε όταν ο Στάλιν θέλησε να αντικαταστήσει τα μικρά αγροκτήματα της Ουκρανίας, με κρατικά διαχειριζόμενες κολεκτίβες…Εκείνη την εποχή η Ουκρανία ήταν ένα έθνος κατά μήκος της Μαύρης Θάλασσας στα δυτικά της Ρωσίας , ήταν μέρος της Σοβιετικής Ένωσης που τότε κυβερνιόταν από τον Στάλιν. Το 1929, στο πλαίσιο του σχεδίου για την ταχεία δημιουργία μιας πλήρως κομμουνιστικής οικονομίας, ο Στάλιν επέβαλε κολεκτιβοποίηση με την οποία σκόπευε να αντικαταστήσει τα ιδιόκτητα αγροκτήματα με μεγάλες κρατικές κολεκτίβες. Οι μικροί κυρίως αγρότες της Ουκρανίας αντέδρασαν, αρνούμενοι να εγκαταλείψουν τη γη και τα μέσα διαβίωσης τους ξεσηκώθηκαν…Στις 16 Σεπτεμβρίου 1932 εφαρμόστηκε νόμος με τον οποίο όποιος από τους αγρότες κρατούσε έστω και μια χούφτα καλαμπόκι για τον εαυτό του και δεν τα έδινε στις αρχές, τιμωρούνταν με θάνατο.
Οι σοβιετικοί αξιωματούχοι έδιωξαν με τη βία αυτούς τους χωρικούς από τα αγροκτήματα τους και η μυστική αστυνομία του Στάλιν συνέστησε περαιτέρω να εκτοπιστούν 50.000 αγροτικές οικογένειες στη Σιβηρία.
Η κολεκτιβοποίηση στην Ουκρανία δεν πήγε πολύ καλά μέχρι το φθινόπωρο του 1932, περίπου την ίδια εποχή που αυτοκτόνησε η σύζυγος του Στάλιν, Nadezhda Sergeevna Alliluyeva, (*η οποία φέρεται να ήταν αντίθετη στην πολιτική κολεκτιβοποίησης) κατέστη σαφές ότι η συγκομιδή σιτηρών της Ουκρανίας θα απέκλινε από τον στόχο των σοβιετικών κεντρικών σχεδιαστών κατά 60%. Εντούτοις, υπήρχε και πάλι τροφή για τους Ουκρανούς χωρικούς, αλλά, όπως αναφέρει η Applebaum στο βιβλίο της, ο Στάλιν διέταξε να κατασχεθούν τα λιγοστά τους αποθέματα, ως τιμωρία για την μη επίτευξη των επιβεβλημένων ποσοστώσεων.
Καθώς ο λιμός χειροτέρευε, πολλοί προσπάθησαν να φύγουν αναζητώντας μέρη με περισσότερη τροφή… Κάποιοι πέθαναν στον δρόμο, ενώ άλλοι εμποδίστηκαν από τη μυστική αστυνομία και το σύστημα εσωτερικών διαβατηρίων του καθεστώτος. Οι Ουκρανοί χωρικοί κατέφευγαν σε απεγνωσμένες μεθόδους σε μια προσπάθεια να επιβιώσουν. Σκότωναν κι έτρωγαν τα κατοικίδια ζώα και κατανάλωναν λουλούδια, φύλλα, φλοιό δέντρων και ρίζες. Μια γυναίκα που βρήκε μερικά αποξηραμένα φασόλια ήταν τόσο πεινασμένη που τα έφαγε επί τόπου χωρίς να τα μαγειρέψει και φέρεται να πέθανε από τοξική δηλητηρίαση.
Μέχρι το καλοκαίρι του 1933, σε μερικά από τα κολεκτιβιστικά αγροκτήματα, είχε απομείνει μόνο το ένα τρίτο των νοικοκυριών που τα αποτελούσε και οι φυλακές και τα στρατόπεδα εργασίας είχαν γεμίσει. Όταν δεν είχε απομείνει σχεδόν κανένας για να εργαστεί στις καλλιέργειες, το καθεστώς του Στάλιν εγκατέστησε Ρώσους χωρικούς από άλλα μέρη της Σοβιετικής Ένωσης στην Ουκρανία, για να αντιμετωπίσει την έλλειψη εργατικού δυναμικού.
Ο λιμός του 1932 – 1933 ως επίσημη αναφορά του λιμού έγινε για πρώτη φορά στις 25 Δεκεμβρίου του 1987, από τον Πρώτο Γραμματέα της Κ.Ε. του Κ.Κ. Ουκρανίας, Βολοντιμίρ Στσερμπίτσκι, ο οποίος απέδωσε την τραγωδία στην ξηρασία. Ένα χρόνο αργότερα, στην 19η σύνοδο του Κ.Κ. Σοβιετικής Ένωσης, και αφού είχε προηγηθεί η λεγόμενη “αποσταλινοποίηση”, ο πολιτικός και διανοούμενος Μπόρις Ολέινικ δήλωσε: “Και αφού στη Δημοκρατία μας οι διώξεις ξεκίνησαν πολύ πριν το 1937, θα πρέπει να διαπιστώσουμε τα αίτια της πείνας του 1933, η οποία αφαίρεσε τις ζωές από εκατομμύρια Ουκρανούς. Να κατονομάσουμε εκείνους που ευθύνονται για την τραγωδία”…Οι υπαίτιοι βέβαια δεν κατονομάστηκαν ούτε μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, επειδή η Ρωσία, η οποία ανέλαβε τα ηνία της “αυτοκρατορίας”, αρνήθηκε να αποδεχθεί το γεγονός φοβούμενη πιθανές συνέπειες. Το 2003, ο Ρώσος πρέσβης στην Ουκρανία Βίκτορ Τσέρνομιρντιν, σύμφωνα με το Interfax, απέρριψε μια απολογία δηλώνοντας: “Δεν πρόκειται να απολογηθούμε… Δεν υπάρχει κανένας λόγος για να απολογηθούμε”.
Οι περισσότεροι ιστορικοί διαφωνούν για την σκοπιμότητα του λιμού, παρά για την ύπαρξή του ή στον αριθμό των νεκρών. Ο Ρομάν Σέρμπιν, καθηγητής Ιστορίας και ειδικός για θέματα ουκρανικής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Κεμπέκ στο Μόντρεαλ, μιλώντας στο BBC εκφράζει την άποψη ότι ο καταλογισμός της γενοκτονίας έχει αποδεχθεί επιπόλαιος, διότι η πείνα συχνά θεωρήθηκε ότι στόχευε μια κοινωνική ομάδα όπως τους αγρότες, παρά ένα Έθνος. Εντούτοις, ως ένα ισχυρό επιχείρημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί το γεγονός ότι κλείνοντας τα σύνορα οι Ουκρανοί δεν μπορούσαν να πάνε στη Ρωσία. “Ο Στάλιν είχε σαν στόχο το Ουκρανικό έθνος” δήλωσε ο Σέρμπιν…Μετά την αναγνώριση του λιμού ως γενοκτονία από το ουκρανικό κοινοβούλιο, το Κρεμλίνο δήλωσε: “Το πρόβλημα της πείνας και του μαζικού θανάτου ανθρώπων στην Ουκρανία το 1932 – 33 πρέπει να το εξετάσουν ειδικοί. Έχουμε δηλώσει επανειλημμένα στους Ουκρανούς συναδέλφους μας ότι ζητήματα τέτοιας φύσεως πρέπει να εξετάζουν ειδικοί – ιστορικοί και από τις δύο πλευρές…”.
Ο ουκρανός ιστορικός Stanislav Kulchytsky έχει δηλώσει ότι η Σοβιετική κυβέρνηση τον είχε διατάξει να παραποιήσει τα ευρήματά του και να αποτυπώσει το λιμό ως αναπόφτευκτη φυσική καταστροφή, για να αποποιηθεί το Κομμουνιστικό Κόμμα των ευθυνών του και να διατηρηθεί η κληρονομιά του Στάλιν.
Διαβάστε επίσης :
Κερδισμένοι και χαμένοι από τον πόλεμο στην Ουκρανία – του Κρικόρ Τσακιτζιάν
Το ακούσαμε και αυτό: Καταδίκασε «προσεκτικά» τη Ρωσία ο Σουλτάνος
Τα χαρακτηριστικά ενός καλού μαθητή
Η Ελλάδα έστειλε βοήθεια με εμβόλια στην Αρμενία – Του Κρικόρ Τσακιτζιάν
