Κωνσταντίνος Κωνσταντάρας
konstantarask@yahoo.com
Πολιτικός Επιστημών,
συγγραφέας/ιστορικός ερευνητής,
Δημοτικός Σύμβουλος Δήμου Κρωπίας Αττικής.
info@politispress.gr
Σαν σήμερα, στις 11 Φεβρουαρίου του 1776, γεννήθηκε στην Κέρκυρα ο μεγάλος πολιτικός και διπλωμάτης και πρώτος κυβερνήτης του νέου Ελληνικού Κράτους, Ιωάννης Καποδίστριας. Ο πατέρας του Αντώνιος – Μαρία Καποδίστριας καταγόταν από κερκυραϊκή οικογένεια ευγενών, καθώς ένας από τους πρόγονούς του είχε λάβει τον τίτλο του Κόμη από τον Δούκα της Σαβοΐας Κάρολο Εμμανουήλ τον Β’. Ο τίτλος εισήχθη στη «Χρυσή Βίβλο» (Libro d’ Oro) των ευγενών της Κέρκυρας το 1679 και έλκει την καταγωγή του από το ακρωτήριο Ίστρια της Αδριατικής, το σημερινό Κόπερ της Σλοβενίας. Η οικογένεια της μητέρας του Διαμαντίνας (Αδαμαντίας) Γονέμη, ήταν επίσης εγγεγραμμένη στη «Χρυσή Βίβλο» από το 1606.
Ο νεαρός Ιωάννης σπούδασε ιατρική, φιλοσοφία και νομικά στο Πανεπιστήμιο της Πάντοβα της Ιταλίας. Το 1797 εγκαταστάθηκε στη γενέτειρά του Κέρκυρα και άσκησε το επάγγελμα του ιατρού δωρεάν!!
Το 1801 τα Επτάνησα αυτονομούνται και ο Ιωάννης Καποδίστριας γίνεται ένας από τους δύο διοικητές της Ιονίου Πολιτείας, σε ηλικία μόλις 25 ετών. Ο Καποδίστριας το 1803 συνέταξε το ριζοσπαστικά δημοκρατικό και φιλελεύθερο, για την εποχή, Σύνταγμα της Αυτονόμου Ιουνίου Πολιτείας. Ένα Σύνταγμα πρότυπο για την εποχή που παρά τις αντιδράσεις ξένων δυνάμεων και συμφερόντων, ο μεγάλος αυτός διπλωμάτης κατάφερε να πείσει για την χρησιμότητά του! Ο Καποδίστριας διορίστηκε ομόφωνα από τη Γερουσία της Ιονίου Πολιτείας, Γραμματέας της Επικρατείας. Κατά τη διάρκεια της θητείας του αναδιοργάνωσε τη δημόσια διοίκηση, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην εκπαίδευση, ενώ ίδρυσε τον Εθνικό Ιατρικό Σύλλογο.
Τον Μάρτιο του 1807 εστάλη στη Λευκάδα, την οποία απειλούσε με κατάληψη ο Αλή Πασάς. Αναδιοργάνωσε την άμυνα του νησιού, αποτρέποντας την απειλή και καταφέρνοντας έτσι την πρώτη μεγάλη νίκη εναντίον των Οθωμανών χωρίς καν να γίνει μάχη. Εκεί γνωρίστηκε με τους οπλαρχηγούς Κολοκοτρώνη, Νικηταρά, Ανδρούτσο και Μπότσαρη, που αργότερα θα πρωτοστατούσαν στον Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα του ’21.
Όλα αυτά «τράβηξαν» την προσοχή της Ρωσικής Αυτοκρατορίας που διέκρινε στον Καποδίστρια μια μεγάλη πολιτική και διπλωματική προσωπικότητα! Έτσι τον Ιανουάριο 1809 εισήλθε στη διπλωματική υπηρεσία της Ρωσίας, κατόπιν προσκλήσεως του Τσάρου Αλέξανδρου Α’. Το 1813, διορίστηκε εκπρόσωπος της Ρωσίας στην Ελβετία, στην πρώτη του μεγάλη αποστολή, με σκοπό να συνεισφέρει στην απαλλαγή της από την επιρροή του Ναπολέοντα. Ο Καποδίστριας ήταν ουσιαστικά ο Ιδρυτής της Ελβετία έτσι όπως την γνωρίζουμε μέχρι σήμερα (ενότητα, ουδετερότητα, ανεξαρτησίας, δημοκρατικό Σύνταγμα) και μάλιστα τιμάται ακόμη και στις μέρες μας στο ευρωπαϊκό αυτό κράτος. Σε πολλές πόλεις της Ελβετίας υπάρχει το άγαλμά του!
Το 1814 συμμετείχε στο κρίσιμο για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ηπείρου, Συνέδριο της Βιέννης, όπου έθεσε τις βάσεις της «Ιεράς Συμμαχίας», ως μέλος της ρωσικής αντιπροσωπίας, αποτελώντας το φιλελεύθερο αντίβαρο στην αντιδραστική πολιτική του αυστριακού πρίγκιπα Μέτερνιχ. Στο συνέδριο αυτό συγκρούστηκαν ουσιαστικά δυο κοσμοθεωρίες! Αυτή του Μέτερνιχ που ήθελε την παραμονή του status quo δηλαδή μια Ευρώπη των μεγάλων πολυεθνικών αυτοκρατοριών/μοναρχιών και αυτή του Καποδίστριας που ονειρεύονταν μια Ευρώπη των ελεύθερων δημοκρατικών Εθνών/Κρατών. Αξιοσημείωτη έχει μείνει η ιστορική κόντρα των δυο ανδρών για το ελληνικό ζήτημα, όπου ο Καποδίστριας κατατρόπωσε τον αυστριακό ομόλογό του και για πρώτη φορά έφερε στην επιφάνεια την ανάγκη της απελευθέρωσης του καταπιεσμένου από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, Ελληνικού Έθνους!
Στις 30 Μαρτίου 1827 η Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας τον εξέλεξε Κυβερνήτη του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους. Έπειτα από επίπονες διαβουλεύσεις στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες για την εξασφάλιση της απαραίτητης υποστήριξης για το ελληνικό κράτος, έφτασε στο Ναύπλιο στις 7 Ιανουαρίου 1828, γενόμενος δεκτός με ζητωκραυγές και ενθουσιώδεις εκδηλώσεις από τον λαό. Δύο ημέρες αργότερα μετέβη στην Αίγινα, η οποία είχε κριθεί τότε καταλληλότερη από το Ναύπλιο ως προσωρινή έδρα της Κυβέρνησης.
Ο Ιωάννης Καποδίστριας ως νέος κυβερνήτης, ανέλαβε μια χώρα με ανύπαρκτες δομές, ανύπαρκτη οικονομία και γενικότερα ανέλαβε μια χώρα κυριολεκτικά «από το μηδέν». Έτσι, έκρινε ότι παρά τα δημοκρατικά του πιστεύω, έπρεπε να κυβερνήσει πιο συγκεντρωτικά ώστε να φέρει άμεσα αποτελέσματα. Ίδρυσε έτσι το «Πανελλήνιον», ένα συμβουλευτικό σώμα αποτελούμενο από σημαντικές προσωπικότητες της χώρας κυρίως μεγάλους αγωνιστές της Επανάστασης.
Ως κυβερνήτης μέσα σε μόλις 3 χρόνια (1828-1831) έκανε σχεδόν τα… πάντα! Ίδρυσε το πρώτο νόμισμα, τον φοίνικα, ίδρυσε την πρώτη τράπεζα όπου έβαλε την προσωπική του περιουσία ως πρώτη κατάθεση. Εκπόνησε το πρώτο δασμολογικό και φορολογικό σύστημα. Έθεσε τις βάσεις της εκπαίδευσης με πολλά σχολεία με το πρότυπο για την εποχή «αλληλοδιδακτικό σύστημα» στο οποίο οι πιο προχωρημένοι μαθητές δίδασκαν τους υπόλοιπους υπό την εποπτεία του δασκάλου, και άλλα χειροτεχνίας, δηλαδή πρακτικής κατεύθυνσης. Ίδρυσε τα πρώτα Νοσοκομεία, φαρμακεία και ορφανοτροφεία. Δημιούργησε τακτικό στρατό και ναυτικό, τοποθετώντας σε καίριες θέσεις παλιούς αγωνιστές του 1821. Μάλιστα εξάλειψε την πειρατεία στο Αιγαίο και την Μεσόγειο παίρνοντας έτσι τα εύσημα από όλη την Ευρώπη για αυτή την επιτυχία. Αντιμετώπισε συστηματικά και γρήγορα την επιδημία της πανώλης. Ίδρυσε τα πρώτα δικαστήρια και τον πρώτο κώδικα πολιτικής δικονομίας. Ανέπτυξε την γεωργική και αγροτική πολιτική ιδρύοντας μάλιστα και Γεωργική σχολή. Ανέπτυξε την βιομηχανία αφού συνέστησε επιτροπή με σκοποί την μελέτη του φυτικού, ορυκτού και αρχαιολογικούς πλούτου της χώρας, ενώ δημιούργησε βιομηχανίες για το σιδηρομετάλλευμα της Ερμιονίδας και τον ορυκτάνθρακα της Εύβοιας! Έκανε το πρώτο Κτηματολόγιο και ψήφισε νόμους για την οικιστική πολιτική. Και πολλές ακόμη πολιτικές που αδυνατούμε να αναπτύξουμε σε ένα άρθρο.
Ο Ιωάννης Καποδίστριας δυστυχώς έπεσε και αυτό θύμα του αιώνιου ελαττώματος του Έθνους μας: της διχόνοιας. Και δολοφονήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου του 1831 έξω από τον Ιερό Ναό του Αγίου Σπυρίδωνος στο Ναύπλιο αφήνοντας στην μέση το πλούσιο κυβερνητικό του έργο. Αναπάντητο θα μείνει το ερώτημα: πως θα ήταν η χώρα μας σήμερα αν ο Καποδίστριας έχει ολοκληρώσει το σπουδαίο έργο του;
Τελειώνοντας εκτός των άλλων έχει μείνει στην ιστορία για πάντα χαραγμένη η ισοτιμία φράση του Κυβερνήτη όταν ΑΡΝΗΘΗΚΕ να πάει μισθό για τις υπηρεσίες του στην πατρίδα: «…Ελπίζω ότι όσοι εξ´ υμών συμμετάσχουν εις την Κυβέρνησιν θέλουν γνωρίσει μεθ´ εμού ότι εις τας παρούσας περιπτώσεις, όσοι ευρίσκονται εις δημόσια υπουργήματα δεν είναι δυνατόν να λαμβάνουν μισθούς αναλόγως με τον βαθμό του υψηλού υπουργήματός των και με τας εκδουλεύσεις των, αλλ´ ότι οι μισθοί ούτοι πρέπει να αναλογούν ακριβώς με τα χρηματικά μέσα, τα οποία έχει η Κυβέρνησις εις την εξουσίαν της…»
«…εφ´ όσον τα ιδιαίτερα εισοδήματά μου αρκούν διά να ζήσω, αρνούμαι να εγγίσω μέχρι και του οβολού τα δημόσια χρήματα, ενώ ευρισκόμεθα εις το μέσον ερειπίων και ανθρώπων βυθισμένων εις εσχάτην πενίαν».
Ι. Καποδίστριας πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδος, προς την Δ´ Εθνοσυνέλευση»
Διαβάστε επίσης:
