anastopoulos@politispress.gr
Κάθε χρόνο, χιλιάδες κόσμου μεταξύ των οποίων, φοιτητές, μαθητές, πολιτικές οργανώσεις, εκπρόσωποι ή και αρχηγοί διαφόρων κομμάτων, ο πρωθυπουργός, αλλά και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, καταθέτουν λουλούδια, συνήθως κόκκινα γαρύφαλλα και στεφάνια σε ένα γλυπτό που αναπαριστά ασώματη κεφαλή, στον προαύλιο χώρο του κτιρίου του Πολυτεχνείου. Το περίεργο είναι πως αυτό το γλυπτό, δεν σχετίζεται με κανένα από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Παρά το γεγονός ότι έχει καθιερωθεί ως μνημείο των αγωνιζομένων φοιτητών, δεν τοποθετήθηκε εκεί για να συμβολίσει αυτό το οποίο του αποδίδεται.
Η κεφαλή αυτή είναι ένα έργο του Έλληνα γλύπτη Μέμου Μακρή. Μερικά από τα σημαντικότερα έργα του περιλαμβάνουν το μνημειώδες γλυπτό που αφιερώνεται στα θύματα του ναζιστικού στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μαουτχάουζεν στην Αυστρία, το μνημείο στους Ούγγρους εθελοντές του Ισπανικού Εμφύλιου στη Βουδαπέστη, το μνημείο της απελευθέρωσης στο Πετς. Πολλά άλλα έργα του κοσμούν πλατείες και κτήρια σε όλη την Ουγγαρία. Το συγκεκριμένο γλυπτό τοποθετήθηκε στο χώρο, όταν ήταν πρύτανης του Ιδρύματος ο Γ. Βουδούρης, μέλος του ΚΚΕ και προσωπικός φίλος του Μακρή.
Δίπλα στο γλυπτό, υπάρχει μια μαρμάρινη πλάκα η οποία αναγράφει δεκαοκτώ ονόματα νεκρών ηρώων, τα οποία αν προσέξουμε καλά την επιγραφή της πλάκας, θα διαβάσουμε τα εξής: «Φοιτητές που έδωσαν την ζωή τους για τα ιδανικά της Εθνικής Αντίστασης 1941-1944».
Η κεφαλή στο Πολυτεχνείο, αναπαριστά το πρόσωπο του καθηγητή Νίκου Σβορώνου, Έλληνα ιστορικού, που γεννήθηκε στη Λευκάδα το 1911. Μετά τις σπουδές του στη Φιλοσοφική Αθηνών, εντάχθηκε στο ΕΑΜ το 1943 και συνέδραμε στην έκδοση του παράνομου περιοδικού Πρωτοπόροι. Στη συνέχεια μπήκε στις τάξεις του ΕΛΑΣ, όπου διετέλεσε στρατιωτικός διοικητής Βύρωνα-Καισαριανής και συμμετείχε στην ένοπλη σύγκρουση της Αθήνας τον Δεκέμβρη του 1944 με επίκεντρο δράσης του την περιοχή του Μετς. Στη συνέχεια οπισθοχώρησε με το τάγμα του στην περιοχή της Ναυπάκτου.
Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας επέστρεψε στην Αθήνα. Τον Δεκέμβριο του 1945, με το πλοίο «Ματαρόα» μετέβη στη Γαλλία και στο Παρίσι γράφτηκε στην Ecole Pratique des Hautes Etudes και στην Ecoles des Langes Orienatales. Αργότερα δίδασκε το μάθημα της φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο των Παρισίων. Το 1955 του αφαιρέθηκε η ελληνική ιθαγένεια και το 1961 απέκτησε τη γαλλική. Το 1962 απέκτησε το doctorat τρίτου κύκλου και το 1975 ανακηρύχτηκε Docteur des Lettres της Σορβόννης.
Επέστρεψε στην Ελλάδα μετά το 1974. Δίδαξε στα πανεπιστήμια Θεσσαλονίκης και Κρήτης, διετέλεσε μέλος της διοικούσας επιτροπής του Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτωρ των Πανεπιστημίων Αθηνών το 1976 και Θεσσαλονίκης το 1977.
Πέθανε το 1989 στην Αθήνα και είναι ο μόνος Έλληνας που κατέθεσε στεφάνι εν ζωή, στη μαρμάρινη κεφαλή του «νεκρού» εαυτού του.
