Μια δίκαιη και ολοκληρωμένη λύση στα κόκκινα δάνεια του Αντώνη Κρυζαλιώτη
Έχει γίνει πλέον αντιληπτό ότι το σύστημα «κόκκινα δάνεια-funds» είναι ταυτόσημο της αισχροκέρδειας, την ίδια στιγμή μάλιστα που ο Άρειος Πάγος ανάβει το «πράσινο φως» στις εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων (servicers) να διενεργούν πλειστηριασμούς.
Ωστόσο, αντί να αφήνονται οι δανειολήπτες βορά στα «αρπακτικά», δεν θα έπρεπε η κυβέρνηση να φροντίσει, ώστε να βγουν όλοι κερδισμένοι, κράτος, τράπεζες και δανειολήπτες, χωρίς την παρουσία κανενός fund να αισχροκερδεί σε βάρος των δανειοληπτών που αδυνατούν ν’ αντεπεξέλθουν στις οικονομικές υποχρεώσεις τους;
Το Κράτος δημιουργεί συνεχώς φορείς για την αντιμετώπιση προβλημάτων, ενίοτε και για ψύλλου πήδημα! Τι θα συνέβαινε, λοιπόν, εάν είχε προχωρήσει στη σύσταση ενός φορέα διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων; Εννοείται ότι αυτός ο φορέας θα είχε να κάνει με επιχειρηματικά/εμπορικά δάνεια και όχι με εκείνα που έχουν σχέση με πρώτη κατοικία και αυτό γιατί, εφόσον η προστασία της πρώτης κατοικίας αποτελεί την «κόκκινη γραμμή» για κάθε δημοκρατική/ευαίσθητη κυβέρνηση, η θέσπιση μέτρων υποστήριξης όσο και η δημιουργία ενός αυστηρού Κώδικα Συμπεριφοράς για μη εξυπηρετούμενα δάνεια πρώτης κατοικίας, ο οποίος θα καθόριζε πώς θα ενεργούν οι δανειστές αλλά και οι δανειολήπτες που καθυστερούν την αποπληρωμή δανείων με υποθήκη την πρώτη τους κατοικία, θα αρκούσαν να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα. Πάντως, ασχέτως εάν το δάνειο είναι επιχειρηματικό ή πρώτης κατοικίας, το γεγονός ότι, σύμφωνα με την Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της ΤτΕ (Μάιος 2022), το μέγιστο ποσοστό (80,2%) των πουλημένων στα funds κόκκινων δανείων είναι εξασφαλισμένα με ακίνητο, σε ποσοστό μάλιστα 60,8% αυτών να αφορά α΄ προσημείωση —άρα η τράπεζα παίρνει πρώτη!— δημιουργείται εύλογα η απορία προς τι αυτήν η πρεμούρα να βγουν σε πλειστηριασμό από τα funds και τους servicers τα ενυπόθηκα με ελάχιστο σεβασμό στους κανόνες δεοντολογίας και χωρίς ίχνος αναλογικότητας προς την οικονομική κατάσταση των οφειλετών; —ούτε λόγος, βεβαίως, για ευαισθησία.
Αντί, λοιπόν, να έρχονται οι servicers με τελεσίγραφα και παράλογες απαιτήσεις που συνίστανται σε προκαταβολή ακόμα και του 30% του οφειλόμενου ποσού, προκειμένου ο δανειολήπτης να ενταχθεί σε καθεστώς ρύθμισης —λες κι αν είχε το 30% θα είχε το δάνειό του κόκκινο!— τι θα συνέβαινε εάν ο δανειστής εξέταζε ξεχωριστά την περίπτωση κάθε δανειολήπτη, ανάλογα με τις συνθήκες που αντιμετωπίζει, ώστε ο τελευταίος και να τύχει δίκαιης μεταχείρισης και να υπολογιστεί με ακρίβεια η δυνατότητα αποπληρωμής του χρέους του; Τι θα συνέβαινε εάν ο δανειστής ήταν υποχρεωμένος να εξετάζει την όποια μέθοδο εναλλακτικής αποπληρωμής του χρέους θα του ζητούσε ο δανειολήπτης; Τι θα συνέβαινε εάν ο δανειστής ήταν υποχρεωμένος να εξηγήσει γραπτώς (και λογικώς) τους λόγους της απόφασής του να μη προσφέρει στον δανειολήπτη εναλλακτικό τρόπο αποπληρωμής του χρέους, αλλά και ο δανειολήπτης να έχει το δικαίωμα της (αιτιολογημένης, ασφαλώς) απόρριψης των προταθέντων από τον δανειστή εναλλακτικών τρόπων αποπληρωμής;
Αντίθετες φωνές θα έλεγαν «έτσι, ίσως, να χάνονταν τα δάνεια για τους δανειστές, δηλαδή τις τράπεζες». Ο αντίλογος, βεβαίως, είναι αποστομωτικός: γιατί, δίνοντας οι τράπεζες τα κόκκινα δάνεια στα funds ακόμη και κάτω από το 10% της αρχικής οφειλής (η Τράπεζα Πειραιώς πούλησε πακέτο 53.000 μη εξυπηρετούμενων δανείων ύψους 1,7 δισ. αντί μόνον περίπου 110 εκατ. ευρώ, δηλαδή μόλις το 6,5%!), δεν τα χάνουν ουσιαστικά; Δεν θα ήταν συμφερότερο για τις τράπεζες να εισπράξουν όχι το 6 ή το 10% αλλά το 50 ή το 60%; Δεν θα ήταν συμφερότερο και για τους δανειολήπτες, από τους οποίους (στην καλύτερη περίπτωση) απαιτείται τώρα να πληρώσουν τουλάχιστον το 100% της αρχικής οφειλής; Δεν θα ήταν συμφερότερο και για το κράτος το οποίο θα είχε και το πρόβλημα λυμένο και τους δανειστές και δανειολήπτες ικανοποιημένους;
Μα γίνονται αυτά τα πράγματα; Εξάλλου, οι τράπεζες δεν είναι μεσίτες για να ασχολούνται και να πουλάνε ακίνητα! Μια τέτοια πρόταση είναι απλοϊκή και ανεφάρμοστη.
Για τους πολιτικούς «ηγέτες» μας, οι οποίοι είναι φανερό ότι ελάχιστα ενδιαφέρονται για τους ανθρώπους αυτής της χώρας, είναι πράγματι ανεφάρμοστη. Όμως, για άλλους ηγέτες (δίχως εισαγωγικά!) κάτι τέτοιο δεν υπήρξε ανεφάρμοστο, για τούτο και επωφελές! Ο λόγος για τους Ιρλανδούς, οι οποίοι δημιούργησαν ένα φορέα διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων, που σε διάστημα εννέα χρόνων —υπό την αυστηρή εποπτεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής— βοήθησε να εξυπηρετηθεί το μεγαλύτερο μέρος των κόκκινων δανείων που είχε αναλάβει, αποπλήρωσε όλα τα κρατικά ομόλογα, με τα οποία είχε ενισχυθεί, και στο τέλος του 2020 έφερε στα κρατικά ταμεία κέρδος σχεδόν 3,5 δισ. ευρώ! Άρα, αποτέλεσε ένα απολύτως επιτυχημένο εγχείρημα και αυτό γιατί ο εν λόγω φορέας διαχειρίστηκε επιχειρηματικά δάνεια, τα οποία είχαν ως εξασφάλιση εμπορικά ακίνητα και γη προς ανάπτυξη.
Ο φορέας αυτός, στον οποίο συμμετείχαν συνολικά πέντε τράπεζες, απέκτησε πάνω από 12.000 δάνεια ονομαστικής αξίας 74 δισ. ευρώ έναντι 31,8 δισ. ευρώ, δηλαδή με έκπτωση 57%. Πλήρωσε γι’ αυτά τα δάνεια με εγγυημένα κρατικά ομόλογα ύψους 30,2 δισ. ευρώ και με μη εγγυημένα ομόλογα ύψους 1,6 δισ. ευρώ· τα δάνεια αυτά «συνοδεύονταν» από 60.000 ακίνητα. Κατόπιν, ζητήθηκε από τους δανειολήπτες να προτείνουν τρόπους πώς η επιχείρησή τους θα μπορούσε να αποπληρώσει το μέγιστο δυνατό μέρος του χρέους. Ασφαλώς και, στην περίπτωση που οι δανειολήπτες αδυνατούσαν ή ήταν απρόθυμοι να ανταποκριθούν στις προτάσεις του φορέα, θα εξετάζονταν ακόμη και το ενδεχόμενο της επιβολής· πράγματι δε η επιβολή χρησιμοποιήθηκε στο 1/3 των περιπτώσεων.
Το ερώτημα, κατόπιν της παρουσίασης των ανωτέρω, προκύπτει αβίαστο: πώς γίνεται στην Ιρλανδία δάνεια αξίας 74 δισ. ευρώ, τα οποία αποκτήθηκαν με εγγυημένα κρατικά ομόλογα ύψους 30,2 δισ. ευρώ, να έχουν αποδώσει μέχρι το τέλος του 2020 κέρδος σχεδόν 3,5 δισ. ευρώ, με την οικονομία να βρίσκεται πλέον σε ισορροπία και τους δανειολήπτες να «έχουν βρει τον δρόμο τους», ενώ στην Ελλάδα με το πρόγραμμα «Ηρακλής» (πώληση από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες κόκκινων δανείων ύψους 47,9 δισ. ευρώ με εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου για 18,7 δισ. ευρώ), να αλωνίζουν τα διαβόητα funds, να χάνονται σπίτια και επιχειρήσεις και η οικονομία να (εξακολουθεί να) βρίσκεται σε … ελεύθερη πτώση;
«Μα θα βγάλουμε στον αφρό τους συστηματικούς κακοπληρωτές», θα μπορούσε να είναι ο αντίλογος. Προφανώς, το ζήτημα είναι περίπλοκο, αλλά αυτό θυμίζει την παροιμία «κοντά στα ξερά καίγονται και τα χλωρά» —και τα χλωρά είναι πολλά περισσότερα! Οι καλοπληρωτές, όμως, πλην μη δυνάμενοι προς ώρας να ανταποκριθούν, θα έπρεπε να προστατευθούν και όχι να ριχτούν στον καιάδα! Οι κυβερνώντες, άλλωστε, είναι εκεί για να υπηρετούν τον λαό όσο δύσκολο κι αν είναι κι όχι να επιλέγουν το ευκολάκι και το (απίστευτα) κερδοφόρο! —για ποιους άραγε;
