anastopoulos@politispress.gr
Η Κυριακή των Βαΐων αποτελεί την έναρξη της Μεγάλης Εβδομάδας. Αυτή την ημέρα εορτάζεται η είσοδος του Χριστού στην Ιερουσαλήμ και η υποδοχή του από τους κατοίκους με κλαδιά και δάφνες (μετά βαΐων και κλάδων). Σε ανάμνηση της θριαμβευτικής εισόδου του Χριστού στα Ιεροσόλυμα, όλοι οι ναοί στολίζονται με κλαδιά από βάγια, από φοίνικες ή από άλλα φυτά όπως δάφνη, ιτιά, μυρτιά και ελιά, ενώ μετά τη λειτουργία αυτά μοιράζονται στους πιστούς. Η εκκλησία μας το έθιμο αυτό το καθιέρωσε από τον 9ο αιώνα.
Παραδοσιακά, αυτή την ημέρα όλοι οι ναοί είναι στολισμένοι με φυτά όπως βάγια, δάφνη, ιτιά, μυρτιά και ελιά. Μετά την τέλεση της λειτουργίας, αυτά τα κλαδιά μοιράζονται στους πιστούς.
Σε όλη την Ελλάδα υπάρχει και το έθιμο να τρώμε ψάρια αυτή την ημέρα και σχετικά υπάρχει και η παροιμία, «Την ημέρα των Βαγιώ, τρώμε ψάρι και κολιό και την άλλη Κυριακή, τρώμε το παχύ αρνί». Ακόμα και για όσους κάνουν τη 40ήμερη νηστεία του Πάσχα, επιτρέπεται στο τραπέζι το λάδι, το ψάρι και η κατανάλωση κρασιού.
Όλες οι περιοχές είχαν σχεδόν τα ίδια έθιμα, με παραλλαγές, ανάλογα τον τόπο και το περιβάλλον.
Στη Θράκη: Τα «βαγιοχτυπήματα» ξεκίνησαν αρχικά με τις νιόπαντρες γυναίκες να αλληλοχτυπιούνται με τα βάγια καθώς πίστευαν ότι η γονιμοποιός δύναμη των φυτών αυτών θα μεταφερόταν και στις ίδιες. Στη Θράκη, αυτό το έθιμο πραγματοποιείται μέχρι σήμερα, όπου οι γυναίκες χτυπούν με βάγια τις έγκυες, ώστε να έχουν έναν ανώδυνο τοκετό.
Παλιότερα σε πολλά χωριά, τα κορίτσια έφτιαχναν στεφάνια με τα βάγια και τα πετούσαν στο ρέμα. Έπειτα παρακολουθούσαν ποιο στεφάνι θα έφτανε πρώτο στη ρεματιά και μαζεύονταν στο σπίτι του κοριτσιού που της ανήκε, όπου διασκέδαζαν και τραγουδούσαν.
Στη Λέσβο: Στη Λέσβο, τα παιδιά χωρισμένα σε δύο ομάδες, μετά την εκκλησία, ετοιμάζουν από ένα δέμα με κλαδιά δάφνης και υφάσματα (ή αλλιώς βαλάντια). Κάθε ομάδα, παίρνει τη βάγια της και ξεκινάνε να γυρίσουν όλο το χωριό. Τα παιδιά περνούν από κάθε σπίτι ψάλλοντας την καινήν Ανάσταση. Οι κάτοικοι βγαίνουν από τα σπίτια τους και παίρνουν ένα κλαδάκι από τα βάγια και ένα κομμάτι ύφασμα. Σαν αντάλλαγμα δίνουν στα παιδιά αυγά και τον οβολό τους.
Στην Κέρκυρα: ο εορτασμός των Βαΐων έχει ξεχωριστή σημασία καθώς μέχρι και σήμερα αυτή τη μέρα πραγματοποιείται η λιτανεία του Αγίου Σπυρίδωνα, του προστάτη του νησιού . Αυτή η μέρα είναι πολύ σημαντική για το νησί, καθώς θεωρείται ότι είναι η μέρα όπου σταμάτησε ολοσχερώς η Πανώλη, από την οποία κινδύνευσε ο πληθυσμός του νησιού.
Στο Μεσολόγγι: Η Κυριακή των Βαΐων γιορτάζεται με έναν διαφορετικό τρόπος καθώς ταυτίζεται με την Έξοδο του Μεσολογγίου που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή των Βαΐων το 1826. Έτσι, στο Μεσολόγγι έχουμε μια πληθώρα εκδηλώσεων για τους αγωνιστές που έπεσαν στη ηρωική Έξοδο, οι οποίες γίνονται στον Κήπο των Ηρώων αλλά και σε άλλα μέρη της πόλης.
Στη Σκόπελο: Το έθιμο έχει να κάνει με τις αρραβωνιασμένες κοπέλες και τις πεθερές τους. Οι πεθερές έπαιρναν βάγια από την εκκλησία και αφού τα χρύσωναν και τα έδεναν φιόγκο με μια άσπρη κορδέλα κρεμούσαν σε αυτά ένα φλουρί όπου έγραφαν πάνω το όνομα της κοπέλας. Τέλος το έδιναν στο παπά για να της το δώσει.
Στην Τήνο: Τα παιδιά τριγυρίζουν στους δρόμους κρατώντας μαζί με το στεφάνι τους την «αργινάρα», μια ξύλινη ή και σιδερένια ροκάνα που τη στριφογύριζαν με δύναμη. Όταν έφταναν στη θάλασσα πετούσαν στο στεφάνι στο νερό.
