anastopoulos@politispress.gr
Το ΜΙΝΙΟΝ ήταν στημένο στην πόλη σαν τη θεά Εστία, γύρω από τη θαλπωρή του συγκεντρώνονταν όλοι. Το τετράγωνο Πατησίων ή 28ης Οκτωβρίου, Βεραζέρου, Δώρου και Σατωβριάνδου ήταν σημείο αναφοράς οικογενειών και νέων, όχι μόνο της Αθήνας,αλλά και της υπόλοιπης Ελλάδας, που κατέφθαναν από παντού για να θαυμάσουν οικογενειακώς το πιο σύγχρονο αξιοθέατο της πρωτεύουσας. Ήταν το πρώτο πολυκατάστημα που έκλεινε τις πόρτες του για λόγους ασφαλείας. Γιατί δεν χωρούσε να μπει άλλος κόσμος μέσα.
Το ΜΙΝΙΟΝ κατάφερε να πείσει τις Ελληνίδες και τους Έλληνες, να χαίρονται τα ψώνια, να μην κάνουν «παζάρια» στις τιμές, να πληρώνουν με άτοκες δόσεις, να παρακολουθούν επιδείξεις μόδας, να ανεβοκατεβαίνουν κυλιόμενες σκάλες όπως στην Ευρώπη και την Αμερική, ενώ τους χάρισε έναν ολόκληρο όροφο για να παίζουν τα παιδιά τους. Μετατρέποντας τα ψώνια σε μια ολοκληρωμένη εμπειρία, έμαθε σε μικρούς και μεγάλους να χαίρονται την κάθε μέρα σαν να ‘ναι γιορτή. Οι άνθρωποι έκαναν ουρές για να μπουν στο κατάστημα. Σουπερμάρκετ, χασάπικο, γραφείο ταξιδίων, κομμωτήριο συνυπήρχαν με ρούχα, παιχνίδια, αυτοκίνητα, ηλεκτρικά είδη και το καφέ – εστιατόριο στον 9ο.
Οι τεράστιες βιτρίνες του ισογείου έκλειναν με παραβάν και όλοι προσπαθούσαν να μαντέψουν το επόμενο θέμα, με τις κινούμενες κούκλες και τα φαντασμαγορικά σκηνικά.
Οι μεγάλοι πήγαιναν για τα ψώνια τους και τα παιδιά χάζευαν τις κυλιόμενες, ανέβαιναν στον 6ο και τον 8ο όροφο και φωτογραφίζονταν με τον Πινόκιο, τον Κάπτεν Χουκ και ένα σωρό ήρωες κινουμένων σχεδίων, αλλά και τον Αη Βασίλη στις γιορτές των Χριστουγέννων. Οι παιδικές φαντασιώσεις ζωντάνευαν με θεατρικά με δημοφιλείς καλλιτέχνες, λούνα παρκ, παραμυθένια τοπία με δάση, αληθινά ζώα και λίμνες προετοιμάζονταν εβδομάδες από διακοσμητές και τεχνικούς. Τα παιδιά γνώριζαν από κοντά τους αγαπημένους τους ήρωες και φυσικά τον Αγιο Βασίλη που τα περίμενε στον θρόνο του για την καθιερωμένη πολαρόιντ φωτογραφία.
Την ημέρα που θα ερχόταν ο Άγιος Βασίλης στο θρόνο του στο ΜΙΝΙΟΝ, έκλεινε η Αθήνα. Μια ανοιχτή λιμουζίνα ΜΙΝΙΟΝ, από τους Στύλους του Ολυμπίου Διός, με τρεις φιλαρμονικές, μαζορέτες και οχήματα που μοίραζαν σοκολατάκια, μετέφερε τον Αγιο Βασίλη μέχρι την Πατησίων και πλήθος κόσμου περίμενε να τον δει και να γιορτάσει μαζί του.
Το όνομα που βρίσκεται πίσω από το ένδοξο Μινιόν ήταν Ιωάννης Γεωργακάς. Σε ηλικία 13 ετών ο Γεωργακάς φτάνει μόνος του στην Αθήνα από την Ολυμπία. Καταγόμενος από πάμφτωχη οικογένεια έπρεπε να βρει τρόπο να επιβιώσει. Εργάστηκε όπου υπήρχε μεροκάματο. Γύρναγε απ’ άκρη σ’ άκρη την Αθήνα με το ποδήλατό του και προμήθευε περίπτερα.
Ώσπου είδε το Μινιόν, ένα απλό περίπτερο που έμοιαζε με παντοπωλείο. Αυτό ήταν που τον γοήτευσε. Οτι σε αυτό το περίπτερο μπορούσε να βρει κανείς ό,τι ήθελε. Από τσιγάρα μέχρι γυαλιά. Αυτό το μικρό περίπτερο, το μινιόν που η λέξη προέρχεται από το ομηρικό «μινύος» που σημαίνει πολύ μικρός, ήταν τότε ιδιοκτησίας του άρτι αφιχθέντα εξ Αμερικής Αγγελου Σεραφειμίδη. Ο νεαρός έβλεπε σε αυτό το περίπτερο το δικό του επιχειρηματικό όνειρο και καταφέρνει να πείσει τον Σεραφειμίδη να συνεργαστούν.
Η ευφυία τους και το επιχειρηματικό τους μυαλό κάνουν θαύματα. Ξεκινούν τις προσφορές και γεμίζουν το περίπτερο με ακόμη περισσότερα είδη. Μέσα σε λίγο διάστημα ανοίγουν κι άλλο περίπτερο κοντά στην περιοχή. Είχαν καταφέρει να μετατρέψουν τα περίπτερα σε μικρά πολυκαταστήματα. Μετά τον πόλεμο, οι δύο συνεταίροι είναι πια έτοιμοι για το μεγάλο άλμα, ανοίγοντας το 1944 το Μινιόν, στην Πατησίων. Όμως ο Γεωργακάς θα μείνει μόνος, αφού ο Σεραφειμίδης αποχωρεί από την εταιρεία και αναχωρεί στην Αμερική. Αυτό, βέβαια, δεν θα πτοήσει τον φιλόδοξο επιχειρηματία, ο οποίος σύντομα θα ξεδιπλώσει το επιχειρηματικό του ταλέντο.
Παρά τη λεηλασία του καταστήματός του από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ, την εμφάνιση, ακριβώς απέναντι, του πρώτου ανταγωνιστή, του «Μπιζού», το οποίο αντιγράφει τις μεθόδους του Μινιόν, αλλά και την προσπάθεια σπίλωσης του προσώπου του με την κατηγορία της προδοσίας, ο Γεωργακάς στο τέλος της δεκαετίας του ’50, θα αγοράσει ένα δεκαώροφο κτίριο, πάντα κοντά στην Ομόνοια, και λίγο μετά αγοράζει και το διπλανό του.
Τη δεκαετία του ’70, το Μινιόν έχει πια μετατραπεί σε ένα τεράστιο σύγχρονο πολυκατάστημα, το ενδέκατο μεγαλύτερο σε μέγεθος σε όλη την Ευρώπη, με ετήσιες πωλήσεις που προσεγγίζουν το ένα δισεκατομμύριο δραχμές. Παρόμοια καταστήματα, αρκετά μικρότερα, άρχισαν να ξεφυτρώνουν στην Αθήνα και να έρχονται οικογένειες ακόμα και από την επαρχία για να πάνε μια βόλτα στο Μινιόν, στον Κατράντζο, στον Κλαουδάτο, στον Λαμπρόπουλο. Πολυκαταστήματα που απογείωσαν το λιανεμπόριο και έγιναν σημείο αναφοράς στην πόλη.
Όλα έμοιαζαν παραμυθένια στον κόσμο του πολυκαταστήματος, το οποίο έγραψε τη δική του ιστορία επιτυχίας, μέχρι τον Δεκέμβρη του 1980. Ήταν παραμονές Χριστουγέννων του 1980, όταν ένας εμπρησμός θα αποτελέσει το εφαλτήριο για την πτώση του ιστορικού ονόματος. Τρεις ώρες μετά τα μεσάνυχτα (03:30), εκείνης της Παρασκευής 19 Δεκεμβρίου, ακούγονται εκρήξεις και τα πολυκαταστήματα ΜΙΝΙΟΝ και ΚΑΤΡΑΤΖΟΣ τυλίγονται στις φλόγες, μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, όπως περιέγραψαν αυτόπτες μάρτυρες. Η πυρκαγιά ξεκινά από τους υψηλότερους ορόφους, όπου βρίσκονται τα πλέον εύφλεκτα υλικά, γεγονός που βεβαιώνει ότι πρόκειται για εμπρησμό.
Με προκήρυξη που έφτασε μέσω ταχυδρομείου στις εφημερίδες, στις 22 Δεκεμβρίου, η οργάνωση-φάντασμα «Επαναστατική Οργάνωση Οκτώβρης 80» ανέλαβε την ευθύνη του εμπρησμού. Μεταξύ άλλων, στην προκήρυξη αναφερόταν ότι «κάθε επιχείρηση, έτσι και αυτές στηρίζονται στην εκμετάλλευση των προλετάριων. Τα αφεντικά εκμεταλλεύονται της ανάγκη των προλετάριων να έχουν ένα εισόδημα για να ζήσουν και τους στριμώχνουν στο μεροκάματο, την αλλοτρίωση και τη μιζέρια».
Ήταν τέτοιο το μούδιασμα που ακολούθησε που ακόμα και η 17 Νοέμβρη έβγαλε προκήρυξη τον Ιούλιο του 1981 όπου μεταξύ άλλων ανέφερε:
«Το πρώτο λάθος -αν και δευτερεύον- είναι ότι στα μαγαζιά αυτά δεν πουλάνε προϊόντα που ικανοποιούν ψεύτικες ανάγκες που δημιουργεί ο καπιταλισμός, αλλά αντίθετα προϊόντα πρώτης ανάγκης. Το γεγονός αυτό δημιουργεί μία σύγχυση και κάνει την ενέργεια μη κατανοητή στα λαϊκά στρώματα αφού τα βλέπουν σαν μαγαζιά όπου ψωνίζουν φτηνότερα από αλλού. Δεύτερο: άλλο απαλλοτρίωση κι άλλο καταστροφή. Η φαεινή ιδέα ότι όσα δεν μπορούμε να απαλλοτριώνουμε θα τα καταστρέφουμε, όχι μόνο δεν αντέχει σε καμία σοβαρή συζήτηση, όσο καλόπιστα κι αν την εξετάσουμε, αλλά είναι και διανοουμενίστικο κατασκεύασμα για να καλυφθούν άλλες αδυναμίες. Τρίτο και κυριότερο: με την καταστροφή των Μινιόν – Κατράντζου έχασαν τη δουλειά τους και τα επιδόματα τους οι εργαζόμενοι σ’ αυτά. Για τα πλατιά λαϊκά στρώματα λειτουργεί η συλλογιστική: καλά οι μεγαλοκαρχαρίες ιδιοκτήτες αλλά οι εργαζόμενοι τι τους έφταιγαν; Με αποτέλεσμα να βλέπουν την ενέργεια όχι με συμπάθεια ούτε καν αδιαφορία αλλά με δυσφορία».
Η αστυνομία, που κινούταν στο σκοτάδι, προχώρησε σε μαζικές προσαγωγές ατόμων που κινούνταν στον αναρχικό χώρο με την ελπίδα πως κάποιο στοιχείο θα βρει. Οι περισσότεροι είχαν άλλοθι για το που βρίσκονταν τη νύχτα των εμπρησμών. Οι ελάχιστοι που δεν είχαν, συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στον ανακριτή. Τελικά, πότε κανείς δεν συνελήφθη για εκείνη την υπόθεση η οποία θεωρητικά παραμένει μέχρι και σήμερα ανεξιχνίαστη.
Οι εμπρησμοί στο Μινιόν και τον Κατράντζο, πάντως, δεν ήταν οι μόνοι. Το πύρινο σκηνικό επαναλήφθηκε στις 3 Ιουνίου 1981 με την ταυτόχρονη πυρπόληση των πολυκαταστημάτων «Κλαουδάτος» και «Ατενέ». Στις 4 Ιουλίου ήταν η σειρά του «Δραγώνα». Από τον κανόνα του κέντρου της Αθήνας ξέφυγε μόνο ο «Λαμπρόπουλος» το πολυκατάστημα του οποίου στον Πειραιά κάηκε τρεις ημέρες αργότερα.
Όλα έδειχναν πως το σχέδιο των εμπρηστών ήταν καλά οργανωμένο και στις περισσότερες επιθέσεις ο εκρηκτικός μηχανισμός ήταν σχεδόν ίδιος. Όπως αποκάλυψε η έρευνα, μάλιστα, οι δράστες τοποθετούσαν τους εμπρηστικούς μηχανισμούς μέσα σε πακέτα τσιγάρων (κασετίνες). Όπως διαπιστώθηκε οι δράστες φρόντιζαν να τοποθετούν αρκετούς μηχανισμούς σε καίρια σημεία. Στην περίπτωση του Μινιόν, για παράδειγμα, είχαν τοποθετηθεί στον τομέα με τα είδη camping, σε κοντινή απόσταση από τις φιάλες υγραερίου. Στον Κατράντζο ανάμεσα σε ρούχα.
Επιπλέον, ίσως το πιο ενδιαφέρον από τα στοιχεία- σενάρια που ακούστηκαν εκείνη την περίοδο προέρχεται από τον Ε.Λ.Α. τα μέλη του οποίου αποκάλυψαν πως οι δράστες για να είναι σίγουροι για τα αποτελέσματα του σχεδίου τους, εκτός από τους εμπρηστικούς μηχανισμούς, χρησιμοποίησαν και ένα υλικό που είχε εισαχθεί από την Ολλανδία και το χρησιμοποιούσαν για να επιταχύνουν τις φωτιές στις πετρελαιοπηγές.
Ο Γεωργακάς αρνείται να κηρύξει πτώχευση και ξαναφτιάχνει το «παιδί του» με τη βοήθεια των υπαλλήλων του και την αμέριστη αγάπη του κόσμου. Το νέο Μινιόν σε χρόνο ρεκόρ θα αναγεννηθεί από τις στάχτες του, όμως τίποτα δεν είναι όπως παλιά. Το 1983 περνάει στα χέρια τού κράτους, αφού εντάχθηκε στις λεγόμενες «προβληματικές επιχειρήσεις», όμως εξακολουθεί να παραμένει στάσιμο, σε μια εποχή όπου οι εξελίξεις είναι ραγδαίες, καθώς κάνουν την εμφάνισή τους τα πρώτα shop in shop καταστήματα, που σύντομα θα άλλαζαν την εικόνα του λιανεμπορίου. Το 1991 ο Γεωργακάς, μαζί με μια ομάδα επιχειρηματιών, αποκτά ξανά, τον έλεγχο, αλλά οι εποχές έχουν αλλάξει και το Μινιόν, που πλέον αδυνατεί να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, αρχίζει να απευθύνεται σε ένα διαφοροποιημένο κοινό, με ελαφρώς αυξημένες τιμές και αδυνατώντας να ανταγωνιστεί τα πιο φθηνά καταστήματα, κυρίως τον Λαμπρόπουλο, θα έβαζε λουκέτο το 1998.
Όποιος περνάει από την οδό Πατησίων 13 δεν μπορεί να μην κοιτάξει τα ερείπια της αθηναϊκής ιστορίας. Η καρδιά σφίγγεται, τα μάτια κλείνουν και το μυαλό θυμάται κόσμο και πολλά φώτα. Το κτίριο αποτελεί πλέον κουφάρι και χρειάζεται εκτενέστατη ανακατασκευή, πλην όμως βρίσκεται σε κομβικό σημείο στο κέντρο της Αθήνας και διαθέτει 21.000 τετραγωνικά μέτρα δόμησης.
Στις μέρες μας πλέον, έχει ξεκινήσει η διαδικασία από την ιδιοκτήτρια Folli Follie για την πώληση του ακινήτου. Όμιλοι λιανικού εμπορίου αλλά και λειτουργοί ξενοδοχείων φαίνεται να ενδιαφέρονται για την εκμίσθωσή του από όποιον τελικά το αποκτήσει και προς τούτο λέγεται πως έχουν συζητηθεί και πιθανές κοινοπραξίες. Η τρέχουσα διαδικασία για την πώλησή του προβλέπεται να διαρκέσει όλο τον Νοέμβριο και προς τα τέλη του έτους να οριστικοποιηθεί ο αγοραστής.
