anastopoulos@politispress.gr
Τον Αύγουστο του 1922 ο τουρκικός στρατός άρχισε να φθάνει στα περίχωρα της Σμύρνης. Το μέτωπο είχε καταρρεύσει λίγες ημέρες νωρίτερα και πολλοί άντρες του ελληνικού στρατού αναζητούσαν καταφύγιο στα παράλια, λαβωμένοι και απογοητευμένοι.
Σάββατο 27 Αυγούστου 1922. Χιλιάδες χριστιανοί της Σμύρνης κατευθύνονται από νωρίς προς την προκυμαία. Φυσικά δεν ήταν συνωστισμός στο λιμάνι, αφού οι τουρκικές δυνάμεις βρίσκονται σε απόσταση αναπνοής. Για τον ίδιο λόγο, στη μουσουλμανική συνοικία υψώνονται τουρκικές σημαίες.
Από τους Τούρκους, πρώτοι μπήκαν στην πόλη οι τσέτες, δηλαδή οι άτακτοι μαχητές που ακολουθούσαν το στρατό του Κεμάλ. Θα ακολουθήσουν, την ίδια ημέρα και την επομένη, 28 Αυγούστου, και άλλες ομάδες τσετών και μεγάλα τμήματα τακτικών τουρκικών δυνάμεων. Ο Νουρεντίν πασάς θα αναλάβει τη διοίκηση της πόλης. Αμέσως άρχισαν τις θηριωδίες. Εκτέλεσαν όσους άντρες βρήκαν μπροστά τους και έκαναν πλιάτσικο στα σπίτια και άρπαζαν από τις γυναίκες χρυσαφικά και τιμαλφή. Έφτασαν στο σημείο να κόβουν τα δάχτυλα ή τα αφτιά για να πάρουν δαχτυλίδια και σκουλαρίκια. Την ίδια εκείνη νύχτα, θα παραδοθεί στον όχλο ο μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος, θα κακοποιηθεί βάναυσα και θα βρει μαρτυρικό θάνατο.
Την Τετάρτη 31 Αυγούστου, η πόλη θα παραδοθεί στις φλόγες. Μέσα σε δέκα ώρες, η φωτιά θα εξαπλωθεί σε πλάτος δύο μιλίων. Η φωτιά κατέκαψε όλη την πόλη, εκτός από τη μουσουλμανική και την εβραϊκή συνοικία, Η φωτιά σήμανε το οριστικό τέλος της μακραίωνης παρουσίας του ελληνισμού στη Μικρά Ασία. Μέχρι την καταστροφή της Σμύρνης στην πόλη ζούσαν 270.000 άνθρωποι εκ των οποίων οι 140.000 ήταν Έλληνες, 80.000 μουσουλμάνοι Τούρκοι, 20.000 Εβραίοι και 12.000 Αρμένιοι. Η Γκιαούρ Ιζμίρ, η «άπιστη» Σμύρνη, όπως την αποκαλούσαν οι Τούρκοι, χάθηκε στις φλόγες.
Η ιστορική έρευνα έχει αποδείξει ότι ο εμπρησμός της Σμύρνης ήταν αποτέλεσμα οργανωμένου σχεδίου των Τούρκων, ωστόσο κάποιοι ανιστόρητοι υποστηρίζουν ότι την έβαλαν φεύγοντας οι Έλληνες. Αρκετοί την αποδίδουν σε ατύχημα, ενώ έχει ερευνηθεί ακόμα και η κατεύθυνση του αέρα, στην προσπάθεια να απαντηθεί το εύλογο ερώτημα, πώς κατάφεραν οι μουσουλμανικές συνοικίες, να βγουν αλώβητες από την καταστροφή. Η φωτιά, που ξέσπασε στην αρμένικη συνοικία, ονομάστηκε από πολλούς Τούρκους απλώς «πυρκαγιά», ενώ στην ουσία ήταν ο εμπρησμός μιας εθνότητας και εθνικός ξεριζωμός.
Την ώρα που η φωτιά κατέστρεφε σπίτια και περιουσίες, οι Τούρκοι σκότωναν, κακοποιούσαν και εξευτέλιζαν με κάθε τρόπο τους Έλληνες. Όσοι κατάφερναν να γλιτώσουν από τα χέρια των διωκτών, έτρεχαν στο λιμάνι κι εγκατέλειπαν την πόλη. Πολλοί έπεφταν ακόμα και στη θάλασσα για να σωθούν. Ο απολογισμός ήταν τραγικός.
Στην καταστροφή σημαντικός ήταν και ο ρόλος των συμμαχικών δυνάμεων, οι οποίες στην πλειονότητά τους, έμειναν προκλητικά αμέτοχες.
…Τα αποτελέσματα της Διχόνοιας…
