k6944300290@gmail.com
Δυτική Θεσσαλονίκη – Δήμος Κορδελιού-Ευόσμου. Ο δυτικός αυτός Δήμος μπορεί να προσφέρει και «βόλτα» στα μνημεία που υπάρχουν εκεί. Καταγράψαμε αρκετά σημεία ενδιαφέροντος, που αποτελούν αφορμή για μια εκδρομή στον όμορφο αυτό Δήμο. Το καθένα από αυτά καταγράφει από μόνο του ιστορία (παρελθούσα και συνεχιζόμενη).
ΜΝΗΜΕΙΑ Δήμου Κορδελιού-Ευόσμου
1) Ι.Ν. Αγ. Αθανασίου Ευόσμου
(40.670774° , 22.912013°) – Μάρκου Μπότσαρη 5 Εύοσμος
Μεταβυζαντινός Ναός (ο παλιότερος της Δυτικής Θεσσαλονίκης) που έχει ανακηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Κατασκευάστηκε στο διάστημα 1812-1820. Στο ξυλόγλυπτο τέμπλο του υπάρχουν δέκα μοναδικές εικόνες υψηλής τέχνης επαρχιακής μακεδονίτικης αγιογραφίας με φύλλα χρυσού. Είναι εν λειτουργία Ναός με επιπλέον (πέραν των Θείων Λειτουργιών) πολλαπλές εκδηλώσεις της τοπικής ενορίας. Γιορτάζει στις 2 Μαΐου (Ανακομιδή Λειψάνων του Αγ. Αθανασίου). Αποτελούσε τον κεντρικό ναό για τις εκδηλώσεις και πανηγύρια των παλιών προσφύγων κατοίκων του Κουκλουτζά και Χαρμάνκιοϊ. Στον περιβάλλοντα χώρο έχουν δημιουργηθεί υποδομές προσφοράς προς τις ευάλωτες ομάδες (παιδικός σταθμός , συσσίτιο και ξενώνας αγάπης). Το 2013 εκτελέστηκαν πολλές εργασίες αναπαλαίωσης – συντήρησης και αναδείχθηκαν όλα τα αξιόλογα χαρακτηριστικά του.
2) Μνημείο αφιερωμένο στον αρχαιολόγο Μ. Ανδρόνικο
(40.661825°, 22.911525°) – Αριστοτέλους & Επτανήσου Εύοσμος
Στην νότια είσοδο του Δήμου Κορδελιού-Ευόσμου (είσοδος Ευόσμου) στην αρχή της οδού Αριστοτέλους υπάρχει τοποθετημένο το μνημείο αφιερωμένο στην μνήμη του μεγάλου αρχαιολόγου Μανώλη Ανδρόνικου (1919-1992). Το μνημείο είναι μορφής στήλης με χαραγμένο τον Ήλιο της Βεργίνας και αναγράφει τα σημαντικά σημεία της διαδρομής της ζωής του Μ. Ανδρόνικου : Προύσα (τόπος γέννησης του) – Βεργίνα (η σημαντική ανακάλυψη του αρχαιολογικού μνημείου) και Θεσσαλονίκη (απεβίωσε το 1992). Το μνημείο είναι δωρεά του εργαστηρίου μαρμάρου «Φυλακτός»
3) Γενεαλογικό Δέντρο Χουριδαίων
(40.662532° , 22.908640°) – Μακεδονίας & Νοταρά Εύοσμος
Πρόκειται για αποτύπωση σε μεταλλική κατασκευή του γενεαλογικού δέντρου της οικογένειας Χουρίδη το οποίο επιμελήθηκε η βραβευμένη συγγραφέας-εκπαιδευτικός Πολυξένη Χουρίδου, η οποία αναζήτησε το γενεαλογικό δέντρο της οικογένειας και το υλοποίησε σε κατασκευή ο πατέρας της Ιωάννης. Σε κάθε φύλλο του δέντρου υπάρχει αριθμός που αντιστοιχεί σε όνομα προγόνου. Έχει εκδοθεί και σχετικό βιβλίο το 1994 με τίτλο «Το Γενεαλογικό Δέντρο Χουριδαίων»
4) Μνημείο Γενοκτονίας Ποντιακού Ελληνισμού
(40.665165° , 22.896673°) – Κων/νου Καραμανλή & Γρηγορίου Ε’ Ελευθέρια Κορδελιό
Τοποθετήθηκε το 2006 στην πλατεία Ελευθ. Βενιζέλου στο Κορδελιό μετά από ενέργειες του Συλλόγου Ποντίων Ελευθερίου-Κορδελιού (ίδρυση 1950) . Οι διαστάσεις του μνημείου είναι 12Χ4 μέτρα και είναι κατασκευασμένο από Πέτρα (φερμένη από Πόντο) , Μάρμαρο και Μπρούντζο (φερμένα υλικά από Σμύρνη). Οι παραστάσεις του μνημείου απεικονίζουν τον Ποντιακό Ξεριζωμό με απεικόνιση και του Μοναστηριού της Παναγίας Σουμελάς , χορευτές Πόντιους σε παραδοσιακό χορό και στο κέντρο υπάρχει το άγαλμα μιας μητέρας με το παιδί της στην αγκαλιά. Κάθε χρόνο 19 Μαΐου, την ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας των Ποντίων τιμάται η επέτειος αυτή με ομιλίες, εκδηλώσεις και κατάθεση στεφάνων στο μνημείο. Είναι έργο του γλύπτη Γεωργίου Κιώτη.
5) Μνημείο Παύλου Μελά
(40.673190° , 22.894034°) – Σκρά 28 Κορδελιό
Βρίσκεται στην Πλατεία Σκρά στο Κορδελιό. Ο Παύλος Μελάς (1870-2904) (αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού) ήταν από τις πιο σημαντικές και ηρωικές φιγούρες της νεότερης Ελληνικής Ιστορίας που συμμετείχε στον Μακεδονικό Αγώνα. Κάθε χρόνο (το διάστημα 12-18 Οκτωβρίου) τιμάται η ημέρα μνήμης του Μακεδονικού Αγώνα και επίσης σε κάθε Εθνική Επέτειο καταθέτονται στεφάνια στον χώρο.
6) Μνημείο Αλησμόνητων Πατρίδων
(40.665664° , 22.897627°) – εντός προαύλειου Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Κορδελιού
Στον προαύλιο χώρο του Ιερού Ναού του Αγίου Γεωργίου στο Κορδελιό τοποθετήθηκε στις 25 Αυγούστου του 2008 το Μνημείο Αλησμόνητων Πατρίδων. Αποτελείται από ένα τρίπτυχο ψηφιδωτό με το κεντρικό τμήμα να απεικονίζει την μορφή του Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης (στο διάστημα 1920-22 και κατά τους διωγμούς της Μικράς Ασίας, υπήρξε πρωταγωνιστής και πρώτος στόχος των διωκτών) που περικλείεται από τις πόλεις των διωγμών υπό την σκέπη του του Χριστού. Στην αριστερή πλευρά απεικονίζονται νέοι, οι οποίοι με τους ήχους της λύρας αποχαιρετούν τον τόπο τους. Στην δεξιά πλευρά απεικονίζονται οι πρόσφυγες που εγκαταλείπουν τον τόπο τους παίρνοντας μαζί τους όλη την παράδοση, ενώ πίσω τους τα μοναστήρια Παναγίας Σουμελάς και Αγίου Γεωργίου.
7) Μνημείο Εθνικής Αντίστασης
(40.670011° , 22.896912°) – Εθν.Αντίστασης 80 Κορδελιό
Η Ελληνική πολιτεία καθιέρωσε την επέτειο της μάχης του Γοργοποτάμου, σαν ημέρα πανελλήνιου εορτασμού της Εθνικής μας αντίστασης, ως φόρο τιμής σε όλους όσους αντιστάθηκαν και έπεσαν ηρωικά στους κατακτητές για την επιδίωξη του αγαθού της Ελευθερίας. Το μνημείο της Εθνικής Αντίστασης βρίσκεται στον πεζόδρομο του Κορδελιού δίπλα από το υπαίθριο Θέατρο.
8) Μνημείο Ηρώων Πολυτεχνείου
(40.669893° , 22.895929°) – Εθν. Αντίστασης & Πολυτεχνείου Κορδελιό
Το μνημείο είναι αφιερωμένο στους νεκρούς του Πολυτεχνείου που έδωσαν τον εαυτό τους ως κορυφαία πράξη για το όραμα τους στην Ελευθερία. Στο μνημείο υπάρχει σκαλισμένη επιγραφή του Τ.Λειβαδίτη : «Πάνω στα ματωμένα πουκάμισα των σκοτωμένων εμείς καθόμασταν τα βράδια και ζωγραφίζαμε σκηνές απ’την αυριανή ευτυχία του κόσμου». Στο μνημείο κάθε χρόνο στην επέτειο της 17ης Νοεμβρίου γίνεται δοξολογία και κατάθεση λουλουδιών από την διοίκηση και την μαθητική νεολαία.
9) «Σιδηροδρομικό Μουσείο Θεσσαλονίκης»
(40.666284° , 22.891802°) – Νέα Μοναστηρίου 7Β Κορδελιό
Στην περιοχή του Ελευθερίου-Κορδελιού βρίσκεται το «Σιδηροδρομικό Μουσείο» που ιδρύθηκε το 2001 και στεγάζεται στο κτίριο της παλιάς στρατιωτικής στάσης. Ο σταθμός κατασκευάστηκε την περίοδο 1891-1894 από Ιταλό αρχιτέκτονα. Εντός του κτιρίου υπάρχουν χάρτες, στολές, εργαλεία και εγχειρίδια σιδηροδρομικού ενδιαφέροντος. Στον αύλειο χώρο υπάρχει πλήθος σιδηροδρομικού υλικού και ιστορικά βαγόνια (όπως το βαγόνι εστιατορίου του θρυλικού Οριαν Εξπρές) .Ο χώρος τελεί υπό την επιμέλεια του Συλλόγου Φίλων Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για επισκέψιμο «μουσείο» με πολλά σχετικά εκθέματα. Έχει ανακηρυχθεί ως μνημείο το 2012 από το Υπουργείο Πολιτισμού.
( https://www.facebook.com/groups/975818209600622/ )
10) Μνημείο Αντώνη Κατσαντώνη – Μνημείο Σαρακατσαναίων
(40.670798°, 22.898974°) – Κατσαντώνη & Παπαδιαμάντη Κορδελιό
Ανδριάντας του Αντώνη Κατσαντώνη προεπαναστατικού ήρωα του 1821 (μπρούτζινος σε πέτρινη βάση) εντός του πάρκου Αγ.Ανδρέα (πάρκο ΘΕΠΑΝ). Το άγαλμα επισκέφθηκε τον Ιούνιο του 2021 η κα Πρόεδρος της Δημοκρατίας στα πλαίσια των εκδηλώσεων για τα 200 χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης (1821-2021). Το μνημείο είναι γνωστό και ως μνημείο Σαρακατσαναίων Ελευθερίου-Κορδελιού καθώς ο Κατσαντώνης ήταν Σαρακατσάνος.
11) Τέσσερις Σύγχρονες Δημιουργίες Γλυπτών
α) Μεταλλικές Πεταλούδες – (40.665799, 22.894861) – Αν. Παπανδρέου 3 Κορδελιό
β) Καρυάτιδα ((40.672012, 22.898879) – Συμβολή οδών Φ. Φλώρου & Ντόρτογλου
γ) Μπαλαρίνα (Άγνωστο)
δ) Κύκλωπας (Άγνωστο)
….
Περίπου το 2000-2001 μια ομάδα Ρώσων Μοντέρνων Καλλιτεχνών φιλοξενήθηκε (από οικείους τους) για μεγάλο χρονικό διάστημα στον τότε Δήμο Ελευθερίου-Κορδελιού και υλοποίησε τέσσερα έργα μοντέρνας τέχνης (γλυπτά). Από αυτά σώζονται σήμερα τα δύο (τα άλλα δύο δεν εντοπίζονται) – η Καρυάτιδα (σύγχρονη απόδοση της Καρυάτιδας) και οι Μεταλλικές Πεταλούδες. Οι πληροφορίες για τα συγκεκριμένα έργα είναι ελλιπείς και βασίζονται σε προφορικές ενημερώσεις. Βάσει αυτών το έργο Μπαλαρίνα είχε τοποθετηθεί στο πάρκο Αγ. Ανδρέα (πάρκο ΘΕΠΑΝ) και καταστράφηκε (βανδαλίστηκε) λίγο καιρό μετά την τοποθέτηση του. Το έργο Κύκλωπας πιθανότατα είχε τοποθετηθεί εντός του Περιβαλλοντικού Κέντρου και κατόπιν αγνοείται. Αν κάποιος διαθέτει επιπλέον πληροφορίες και στοιχεία για τα συγκεκριμένα – είναι ευπρόσδεκτα.
12) Κενοτάφιο «Οι Κορδελιώτες»
40.665213, 22.894770 – Ανδ. Παπανδρέου 1 Κορδελιό
Μνημείο – κενοτάφιο με αναφορά σε όλους όσους υπήρξαν θύματα της Μικρασιατικής Καταστροφής. Βρίσκεται σε ιδιωτικό χώρο μπροστά από την πολυκατοικία της Ανδ. Παπανδρέου 1, ορατό από τον δρόμο. Όπως αναφέρεται είναι αφιερωμένο στους «θανατωθέντες και μη ενταφιασθέντες προγόνους» με ονομαστική αναφορά σε όλους τους.
13) Μνημείο Προσφύγων Μικρασιατικού Ελληνισμού 1922
40.668413, 22.911649– Μεγ. Αλεξάνδρου 102 Εύοσμος
Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου (κατασκευή από τον γλύπτη Ευάγγελο Φυλακτό) έγιναν σε μια συγκινητική τελετή στις 10 Σεπτεμβρίου 2023 από τον Δήμαρχο Κλεάνθη Μανδαλιανό και με συμμετοχή πλήθους επώνυμων αλλά και συλλόγων.
Απεικονίζονται ελληνικά σπίτια των χαμένων πατρίδων, οι εκκλησίες, ο μακρύς δρόμος των προσφύγων και της προσφυγιάς, όλοι και όλα μέσα σε μία μικρή βάρκα που όμως χωρά, διασώζει και μεταφέρει στην Πατρίδα, Οικογένεια και Θρησκεία.
Διαστάσεις βάθρου. Φάρδος 2,40μ ύψος 1.00μ από ημίλευκο μάρμαρο Καβάλας. Διαστάσεις μαρμάρινης απεικόνισης φάρδος 2.10μ, ύψος 1.70μ από λευκό μάρμαρο Δράμας. Τόπος εγκατάστασης του Μνημείου το παρκάκι μεταξύ του Ιερού Ναού Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και της οδού Μ. Αλεξάνδρου.
