anastopoulos@politispress.gr
Η Μεταμόρφωση του Σωτήρος, περιγράφεται στα Συνοπτικά Ευαγγέλια του Ματθαίου 17:1-8, στου Μάρκους 9:2-8, και στου Λουκά 9:28-36), ενώ θεωρείται ότι η αρχή του Κατά Ιωάννη Ευαγγελίου αναφέρεται σε αυτή. Η Μεταμόρφωση του Σωτήρος, αναφέρεται και στην Β΄ Επιστολή Πέτρου 1:16-18.
Εορτάζεται στις 6 Αυγούστου και αφορά σε γεγονός από τη ζωή του Ιησού Χριστού, κατά το οποίο ο Χριστός, ύστερα από ανάβαση στο όρος Θαβώρ μαζί με τους μαθητές του Πέτρο, Ιωάννη και Ιάκωβο, ανέβηκαν στο βουνό για προσευχή. Εκεί οι τρεις Απόστολοι κάθισαν να ξεκουραστούν και κοιμήθηκαν. Όταν ξύπνησαν είδαν τον Ιησού να φωτοβολεί με λαμπρό φως και τα ρούχα του είχαν γίνει λευκά. Μαζί του βρίσκονταν και συνομιλούσαν δύο άνδρες, ο Μωυσής και ο Προφήτης Ηλίας.
Όταν οι μαθητές συνήλθαν κάπως από την έκπληξη, ο πάντα ενθουσιώδης, Πέτρος, θέλοντας να διατηρηθεί αυτή η αγία μέθη που προκαλούσε η ακτινοβολία του Κυρίου, ικετευτικά είπε να στήσουν τρεις σκηνές. Μια για τον Κύριο, μια για το Μωϋσή και μια για τον Ηλία. Πριν προλάβει, όμως, να τελειώσει τη φράση του, ήλθε σύννεφο που τους σκέπασε και μέσα απ’ αυτό ακούστηκε φωνή που έλεγε: «Οὗτος ἐστὶν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός· αὐτοῦ ἀκούετε» (Λουκά, θ’ 28-36). Δηλαδή, Αυτός είναι ο Υιός μου ο αγαπητός, που τον έστειλα για να σωθεί ο κόσμος. Αυτόν να ακούτε.
Η Μεταμόρφωση είναι ένα από τα πέντε σημαντικά ορόσημα στην ευαγγελική αφήγηση της ζωής του Ιησού, ενώ τα άλλα είναι η Βάπτιση, η Σταύρωση, η Ανάσταση και η Ανάληψη.
Η χριστιανική θεολογία ορίζει με το θαύμα αυτό, όπου η ανθρώπινη φύση συναντά τον Θεό, τον τόπο συνάντησης του προσωρινού με το αιώνιο, με τον ίδιο τον Ιησού να λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ ουρανού και γης και υποστηρίζει την ταυτότητα του Ιησού ως Υιού του Θεού.
Καμία από τις αναφορές δεν προσδιορίζει το “υψηλό βουνό” της σκηνής με το όνομά του. Από τον 3ο αιώνα, ορισμένοι Χριστιανοί προσδιόρισαν το όρος Θαβώρ ως τον τόπο Μεταμόρφωσης, όπου πλέον αποτελεί από καιρό τόπο προσκυνήματος των Χριστιανών.
Μόνο την ημέρα της εορτής της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος κάμπτεται η αυστηρή νηστεία, που προηγείται του Δεκαπενταύγουστου, καθώς επιτρέπεται η ιχθυοφαγία.
Στις αγροτικές περιοχές συνηθίζεται ανήμερα της Μεταμόρφωσης να προσκομίζονται στις εκκλησίες για να ευλογηθούν με ειδική ευχή τα πρώτα σταφύλια της χρονιάς, τα οποία στη συνέχεια διανέμονται στο εκκλησίασμα. Πρόκειται για το αρχαίο έθιμο των απαρχών, της προσφοράς δηλαδή των πρώτων καρπών στον Θεό, μια μορφή αναίμακτης τελετουργικής θυσιαστικής προσφοράς, που πέρασε και στον χριστιανισμό. Ο λαϊκός άνθρωπος, προσκομίζοντας για ευλογία τις απαρχές των καρπών και των γεννημάτων του, αναθέτει ουσιαστικά την ελπίδα της επιβίωσής του στον Θεό, από τον οποίο ζητά ευλαβικά να συνεργήσει, για να επιτύχει η σοδειά, από την οποία εξαρτάται και η επιβίωση ολόκληρης της παραδοσιακής κοινότητας.
Στις 6 Αυγούστου λήγουν οι «δρίμες», όπως ονομάζονται οι έξι πρώτες ημέρες του μήνα. Τις μέρες αυτές, σύμφωνα με τις λαϊκές δοξασίες, επενεργούν ανεξιχνίαστες δυνάμεις και όποιος κάνει μπάνιο στη θάλασσα κινδυνεύει να πάθει μεγάλο κακό (ίσως να συνδέεται με τα μπουρίνια και τα μελτέμια), ενώ όποιος ή όποια πλένει ρούχα αυτά κινδυνεύουν να καταστραφούν. Μόνο αν ρίξει ένα καρφί στο νερό μπορεί να «καρφώσει» τις δρίμες και να τις εξουδετερώσει.
Σε πολλούς τόπους πιστεύουν ότι την παραμονή το βράδυ, κάποια ώρα, ανοίγουν ξαφνικά οι ουρανοί και φαίνεται το «άγιο φως», σε όσους είχαν την υπομονή και την πίστη να ξαγρυπνήσουν. Ανήμερα δε, προσφέρουν στους ναούς τα πρώτα σταφύλια της χρονιάς, για να ευλογηθούν από τον ιερέα μετά την θεία λειτουργία, και να διανεμηθούν ως ευλογία στους πιστούς. Σε ορισμένους μάλιστα τόπους, προσφέρουν στον ναό το πρώτο λάδι της χρονιάς, για να ευλογηθεί, ώστε η ευλογία να επεκταθεί και στην υπόλοιπη παραγωγή.
