Για να απονεμηθεί δικαιοσύνη απαιτούνται τρία στοιχεία: νόμοι, δικαστές και δικηγόροι. Οι νόμοι και οι δικαστές επιβάλλονται από την πολιτεία. Οι πρώτοι τίθενται σε ισχύ. Οι δεύτεροι διορίζονται για να εφαρμόσουν τους πρώτους. Οι δικηγόροι, εξάλλου, γεννιούνται από την ανάγκη της κοινωνίας να κατανοήσει τους νόμους και να υπερασπίσει τον εαυτό της κατά την εφαρμογή τους. Ενώ η κοινωνία δεν έχει το δικαίωμα να επιλέξει τους νόμους, σύμφωνα με τους οποίους θα κινηθεί, ούτε τους δικαστές, από τους οποίους θα κριθεί, διατηρεί το δικαίωμα να επιλέξει τους δικηγόρους που θα προσλάβει και θα συμβουλευτεί. Ως εκ τούτου, οι δικηγόροι είναι ελεύθεροι επαγγελματίες που παρέχουν τις υπηρεσίες τους σε όποιους τις ζητούν.
Ο δικηγόρος, όταν επιθυμεί να συμπεριφερθεί ως καλός ελεύθερος επαγγελματίας, ενεργεί κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να προστατέψει τα δικαιώματα και να διασφαλίσει τα συμφέροντα του πελάτη του. Αυτά, όμως, τα δικαιώματα και τα συμφέροντα δεν ορίζονται ούτε από τον δικηγόρο ούτε από τον πελάτη του, αλλά από την πολιτεία. Η ίδια, επίσης, ορίζει και τους τρόπους με τους οποίους προστατεύονται τα πρώτα και διασφαλίζονται τα δεύτερα, σύμφωνα με το ήθος και την παιδεία που την διαπνέουν. Συνεπώς, ο καλός δικηγόρος, ως καλός ελεύθερος επαγγελματίας, μεριμνά ώστε να δύναται να ενεργεί κατά τους τρόπους που ορίζει η πολιτεία.
Στις παιδευτικά παρηκμασμένες και ηθικά εξαθλιωμένες πολιτείες κυριαρχούν οι άδικοι ή παράλογοι νόμοι και διορίζονται οι διεφθαρμένοι ή αργυρώνητοι δικαστές. Στις ίδιες πολιτείες ορίζονται και οι πλέον αισχροί τρόποι μέσω των οποίων οφείλουν να ενεργούν οι δικηγόροι. Σε αυτές τις πολιτείες ο καλός δικηγόρος, ως καλός ελεύθερος επαγγελματίας, κινείται αναλόγως. Δεν έχει άλλη επιλογή. Δεν είναι αυτός υπεύθυνος γιά την παρασκευή των νόμων ούτε για τον διορισμό των δικαστών. Δεν είναι αυτός υπεύθυνος για τους τρόπους μέσω των οποίων επιτρέπεται να ενεργήσει.
Όταν ο φόβος ή η βλακεία ή η ιδιοτέλεια ή η κακοήθης υστεροβουλία συγκεκριμένης κατηγορίας ανθρώπων, οι οποίοι επηρεάζουν την κοινή γνώμη, τους εξωθεί να αρνηθούν να εντοπίσουν, να κρίνουν, να επισημάνουν και να στιγματίσουν την άδικη νομοθεσία και την διαφθορά των δικαστών μίας απάνθρωπης και τυραννικής πολιτείας, τότε οι λεγόμενοι και «διαμορφωτές της κοινής γνώμης» στρέφονται εναντίον των δικηγόρων, τους στοχοποιούν και τους καταδιώκουν ή τους γελοιοποιούν και τους διαβάλλουν, συντασσόμενοι, για προφανέστατους λόγους, με την ανωτέρω πολιτεία, από την οποία συντηρούνται προκειμένου να την συντηρούν.
Η συμμαχία μεταξύ διεφθαρμένης πολιτείας και διεφθαρμένων «διαμορφωτών κοινής γνώμης» εναντίον των δικηγόρων, και όχι μόνον των δικηγόρων, γνωρίζει έξαρση σε ένα συγκεκριμένο είδος καθεστώτων: εκείνο της κρατικοδίαιτης ολιγαρχίας. Τέτοιου είδους καθεστώτα ήκμασαν στην ναζιστική Γερμανία και στην κομμουνιστική Ρωσία. Βασικό χαρακτηριστικό τους: ο ανηλεής διωγμός των εφευρετικών, δημιουργικών, καινοτόμων και πρωτοπόρων ελεύθερων επαγγελματιών, που αποτελούν πρόβλημα σε κάθε τυραννία.
Διδάσκει ο μέγας Στράτης Μυριβήλης: «Η Δικαιοσύνη βαστά σπαθί. Σαν της πάρεις το σπαθί, απομένει μόνο με τη ζυγαριά. Αυτή την έχουν, όμως, και οι μπακάληδες». Οι δικηγόροι δεν βαστούν ούτε το σπαθί ούτε την ζυγαριά. Χρέος τους είναι να επιβλέπουν το ζύγισμα. Το ποιόν της εκάστοτε πολιτείας είναι εκείνο που ορίζει εάν την ζυγαριά θα την κρατά δικαστής ή μπακάλης…
