Η ιστορία του Φραπέ

Γλυκός, σκέτος, μέτριος, με γάλα ή χωρίς, με πάγο ή παγωτό ή χωρίς, χτυπημένος ή αχτύπητος, δυνατός ή και ντεκαφεϊνέ, ο φραπέ είναι σε κάθε περίπτωση δροσιστικός και διεγερτικός. Τα συστατικά του απλά: στιγμιαίος καφές και νερό προαιρετικά με ζάχαρη, γάλα και πάγο, ανακατεύουμε και απολαμβάνουμε με σπαστό, κατά προτίμηση, καλαμάκι.

Δημήτρης Βακόνδιος
Ο εθνικός μας καφές, όπως συχνά χαρακτηρίζεται, λέγεται πως επινοήθηκε τυχαία το 1957 στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης από τον Δημήτρη Βακόνδιο, υπάλληλο στο περίπτερο της ελβετικής εταιρείας Nestlé που παρασκευάζει τον στιγμιαίο καφέ Nescafé, ο οποίος έχει σε μεγάλο βαθμό ταυτιστεί με τον φραπέ. Επειδή, λοιπόν, ο Βακόνδιος δεν έβρισκε ζεστό νερό για να φτιάξει τον καφέ του, χρησιμοποίησε κρύο νερό και σέικερ για να ανακατέψει το μείγμα. Κάπως έτσι δημιουργήθηκε τυχαία το πιο διαδεδομένο ρόφημα καφέ που θα έμπαινε στη συνέχεια στην καθημερινότητα των Ελλήνων. Η ιστορία αυτή, παρόλο που υιοθετείται και από την ίδια την εταιρεία, από πολλούς αμφισβητείται μιας και υπάρχουν αναφορές και διαφημίσεις του φραπέ που τοποθετούνται προγενέστερα του συμβάντος στη ΔΕΘ. Φαίνεται πως η εταιρεία είχε λανσάρει τον παγωμένο στιγμιαίο καφέ κάποια χρόνια νωρίτερα και αυτό που στην πραγματικότητα επινόησε ο Βακόνδιος είναι ο πλούσιος αφρός του φραπέ όπως τον ξέρουμε. Η κατανάλωση του φραπέ εκτοξεύθηκε και φαίνεται πως η εταιρεία υιοθέτησε αυτή την εκδοχή της ιστορίας ως τη στιγμή της γέννησης του φραπέ.
Όποια και να είναι, ωστόσο, η πραγματική ιστορία του φραπέ, το μόνο σίγουρο είναι ότι αυτός είναι ο καφές που έχει συνοδεύσει πολλές γενιές Ελλήνων στις πιο απολαυστικές τους στιγμές. Έχει κατά κύριο λόγο ταυτιστεί με τους καλοκαιρινούς μήνες της χαλάρωσης και της ανεμελιάς, ενώ η γενέτειρά του, η Θεσσαλονίκη έχει συνδεθεί με την (κακή) φήμη ότι ακολουθεί χαλαρούς ρυθμούς που συνοδεύονται συνήθως με την απόλαυση μιας «φραπεδιάς».
Η λέξη frappe είναι γαλλική και σημαίνει χτυπημένος, ανακατεμένος. Ως ξένη λέξη κανονικά δεν κλίνεται. Όμως, σε αντίθεση με τις περισσότερες γαλλικές λέξεις που έχουμε δανειστεί και παραμένουν άκλιτες, στην ονομαστική επικράτησε να αποκτά κατάληξη και να κλίνεται (ο φραπές, του φραπέ, οι φραπέδες κτλ.), κυρίως στην καθομιλουμένη.
Ενίοτε στον προφορικό λόγο απαντάται η μορφή “φραπεδιά”. Δεν είναι λίγοι αυτοί που λένε: “Πιάσε μια φραπεδιά” ή σπανιότερα “φραπεδούμπα”, “φράπα” και “φραπεδοπούλα”. “Φραπόγαλο” είναι καφές φραπέ με γάλα. Όποιον όρο και αν χρησιμοποιήσει κανείς, ένα είναι σίγουρο: Ο καφές φραπέ χαρακτηρίζει την ανεμελιά και συνήθως πίνεται με αργούς ρυθμούς, με παρέα και χαλαρή διάθεση, παίζοντας τάβλι ή συζητώντας περί ανέμων και υδάτων.