ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΉ ΘΕΩΡΊΑ – ΚΡΑΤΙΚΉ ΘΕΩΡΊΑ.

Παναγιώτης Ήφαιστος

Ελληνική αποτρεπτική στρατηγική: Μια ιδιόμορφη εύθραυστη και επικίνδυνα έωλη «ενδιάμεση κατάσταση»

« … Ο Hans Morgenthau, ο διαμορφωτής, βασικά, της σύγχρονης πολιτικής σκέψης (στο βιβλίο του «Πολιτική μεταξύ των εθνών» που μόλις κυκλοφόρησε στα Ελληνικά), σωστά υποστήριξε ότι «βιώσιμο είναι εκείνο το κράτος το οποίο είναι επαρκώς ισχυρό για να μπορεί να εφαρμόζει για την επικράτειά του τις πρόνοιες του διεθνούς δικαίου». Υπό αυτή την έννοια, ερωτάται: Είναι η Ελληνική Εθνική Στρατηγική επιτυχής; Αβασάνιστα η απάντηση είναι: ΟΧΙ.

Μια γνωστή σημαντική διάκριση της αποτρεπτικής στρατηγικής είναι μεταξύ «γενικής αποτροπής» με σκοπό την ισορροπία δυνάμεων και «άμεσης αποτροπής». Άμεση αποτροπή έχουμε όταν μία πλευρά σχεδιάζει επίθεση, εvώ η άλλη πλευρά απευθύvει απειλή αvταπόδoσης για vα τηv εμπoδίσει vα εκτελεσθεί, θέτοντας ταυτόχρονα κόκκινες γραμμές.

Επειδή η Ελληνική αποτρεπτική στρατηγική αφορά την άμεση αποτροπή, οι επί δεκαετίες Τουρκικές στάσεις, ενέργειες και δηλώσεις σημαίνουν ότι η αμυντική ασπίδα της Ελλάδας έχει από καιρό διαπεραστεί. Εδώ και δεκαετίες βρισκόμαστε σε μια ιδιόμορφη εάν όχι αλλόκοτη «ενδιάμεση κατάσταση» που εκπέμπει επικίνδυνες ανορθολογικές παραστάσεις.
Με δεδομένες εδώ και καιρό τις διαρκείς προκλήσεις που κλιμακώνουν την διένεξη η αποκατάσταση της άμεσης αποτροπής είναι πλέον το κύριο ζήτημα της Ελληνικής στρατηγικής.

Γίνεται σαφές ότι μικρός η μεγάλος πόλεμος σημαίνει αποτυχία της Ελληνικής στρατηγικής, ενώ κάποιοι, αντί να γελοιοποιούνται (κυριολεκτικά!) πηδώντας πάνω από τον ίσκιο τους και αερολογώντας, ή αντί να θολώνουν τα νερά επί ζητημάτων εθνικής επιβίωσης με το να υποβαθμίζουν βολικά τον κίνδυνο, καλό θα ήταν για αυτούς και για την Ελλάδα να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να αποκαταστήσουν την άμεση αποτροπή. Εάν δεν είναι ικανοί να το κάνουν, καλό θα ήταν για τους ίδιους και την χώρα τους να πάνε σπίτι τους. Ο πόλεμος είναι πολύ σοβαρή υπόθεση και δεν προσφέρεται για πολιτικά παίγνια ή για ρεσιτάλ νομικισμού και στρατηγικής ασχετοσύνης.

Ενώ καμιά απολύτως πρόβλεψη δεν μπορεί να γίνει (και κακώς μερικοί αυτό κάνουν), ο προσανατολισμός των πραγμάτων δείχνει ότι η εκ μέρους μας μετάδοση ολοένα και περισσότερων ανορθολογικών παραστάσεων λογικά οδηγούν την επιτιθέμενη Τουρκία σε κλιμάκωση ή υπό ορισμένες προϋποθέσεις σε γενικευμένη σύρραξη.
Τα προβλήματα της αποτρεπτικής μας στρατηγικής δεν προέκυψαν σήμερα αλλά εδώ και δεκαετίες λίγο πριν και αμέσως μετά την μεταπολίτευση το 1974. Εμείς ήδη από το 1991 τα έχουμε επισημάνει σε εκτενή κείμενα, κυρίως υπό μορφή ερωτημάτων που χρήζουν απάντησης σε πολιτικό επίπεδο. Το 1995, η Τουρκία απείλησε με casus belli για να εγκαταλείψει η Ελλάδα τα δικαιώματα που προσφέρονται από διεθνείς Συνθήκες για το δίκαιο της θάλασσας. Τελευταία, εν μέσω καταιγιστικών στρατηγικών εξελίξεων στην περιφέρειά μας και στην Τουρκία, οι διαρκείς παραβιάσεις, οι κρίσεις «μικρής έντασης» και οι ολοένα και πιο απειλητικές δηλώσεις στο ανώτατο πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο της Άγκυρας, καθιστούν την Ελληνική αποτρεπτική στρατηγική εύθραυστη και επικίνδυνα έωλη.

Μεταξύ πολλών άλλων που θα μπορούσαν να μνημονευτούν, να θυμίσουμε ότι η Ελληνική Βουλή το 1995 επικύρωσε την Συνθήκη για το δίκαιο της θάλασσας ενώ έκτοτε επανειλημμένες επίσημες Ελληνικές δηλώσεις κάνουν ρητό και σαφές ότι δεν εγκαταλείψαμε αυτό το δικαίωμα. Για να εκτελεστεί, σημειώνεται, απαιτείται υπουργική απόφαση και προεδρικό διάταγμα. Στο ίδιο πλαίσιο να θυμίσουμε το casus belli της Ελλάδας του 1983 για να αποτραπεί η επέκταση των παράνομων τετελεσμένων της εισβολής στην Κύπρο, στρατηγική που ενισχύθηκε με τον Ενιαίο Αμυντικό Χώρο που δεν έδειξε να είναι ενεργός όταν πρόσφατα η Κυπριακή ΑΟΖ παραβιάστηκε ένοπλα, διευρύνοντας, ακριβώς, τα παράνομα τετελεσμένα. Επιπρόσθετα, χιλιάδες παραβιάσεις στην θάλασσα και στον αέρα (κοντά δύο χιλιάδες το 2017) γίνονται στις περιοχές για τις οποίες η Άγκυρα εγείρει αναθεωρητικές αξιώσεις.

Αυτά, πρέπει να υπογραμμίσουμε, μαζί με το γεγονός ότι δεν επεκτείναμε τα χωρικά μας ύδατα, σημαίνει ΔΙΑΤΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΜΕΣΗΣ ΑΠΟΤΡΟΠΗΣ, δηλαδή ακύρωση της στρατηγικής μας και καταληκτικά ολική Τουρκική επιτυχία ή ανορθολογικές και σπασμωδικές κινήσεις και κλιμάκωση ή γενικευμένο πόλεμο.
Να το πούμε ρητά: Η Τουρκία είναι αναθεωρητικό και επιθετικό κράτος: Αφενός αρνείται την ειρηνική επίλυση των διαφορών στους αρμόδιους διεθνείς θεσμούς και αφετέρου εμπράγματα με στρατιωτικό και πολιτικό τρόπο εμποδίζει την Ελλάδα να εφαρμόσει τις πρόνοιες του διεθνούς δικαίου σύμφωνα επικύρωση της Συνθήκης από την Βουλή των Ελλήνων και σύμφωνα με την επανειλημμένα εκπεφρασμένη πολιτική βούληση ανώτατων πολιτειακών παραγόντων.

Επιπλέον στο παρελθόν οι θολές διεκδικήσεις που μπορούν να αφορούν δέκα νησιά ή 200 νησιά, μέρος του Αιγαίου ή και το μισό ή και όλο, πλήρη έλεγχο της Κύπρου και εσχάτως άνευ ορίων αναθεωρητικές δηλώσεις του Ερντογάν, καθιστούν την Τουρκική απειλή αυτό που στην στρατηγική ανάλυση ονομάζεται «απέραντη απειλή»: Εάν αρχίσει ένας πόλεμος τα νέα σύνορα θα είναι εκεί που θα σταματήσουν τα στρατεύματα.
Ο πόλεμος όπως αναφέρθηκε μόλις και το υπογραμμίζουμε ξανά, είναι πολύ σοβαρή υπόθεση και επειδή η στρατηγική μας επιχειρεί να αποτρέψει τον πόλεμο εάν δεν το επιτύχει αποτυγχάνει. Ένα κράτος παίζει με την φωτιά εάν αφήνονται να κυριαρχούν στις δημόσιες συζητήσεις ερασιτεχνικές θέσεις, γνώμες κάθε είδους και ασυναρτησίες που θρέφουν ανορθολογικές αποφάσεις.

Πιο συγκεκριμένα, τις τελευταίες δεκαετίες αλλά ολοένα και πιο πυκνά τους τελευταίους μήνες, οι συζητήσεις στην Ελληνική πλευρά είναι αξιοθρήνητες.
Αντί να διασφαλίσουμε μια ατσάλινη αποτρεπτική στρατηγική άξια των Ενόπλων μας Δυνάμεων η οποία αξιοποιεί βέλτιστα τους κολοσσιαίους σπάνιους πόρους που η κοινωνία διαθέτει για την άμυνα, εκτιμάται ότι, ένας «ετερόκλητος όχλος» θολώνει τα νερά και προκαλεί σύγχυση στην Ελληνική κοινωνία: Πολιτικάντηδες, νομικιστές, δημαγωγοί, υποβολείς ύποπτων!! εκφοβιστικών μηνυμάτων, αστείες προτάσεις για «δεξαμενές σκέψεις» με ιδρύματα της συμφοράς μας, κονδυλοφόροι απίστευτης ελευθεριότητας και διάφορα άτομα μηδενικής γνώσης περί τα στρατηγικά, μιλούν πέραν του δέοντος και επιδίδονται σε ρεσιτάλ ανευθυνότητας και ασχεστοσύνης.

Οι νομικιστές ιδιαίτερα όταν επηρεάζουν την πολιτική εξουσία είναι ίσως ο μεγαλύτερος κίνδυνος. Ακούμε επίσης ψυχαναλύσεις του ενός η άλλου ηγέτη, υποτιθέμενες διαφορές στο πολιτικό σύστημα του αντιπάλου και ασφαλώς συχνά ειρηνιστικές σαπουνόφουσκες ως και η κρατική μας Επικράτεια να προσφέρεται για πολιτικό και πνευματικό χαβαλέ. Ένας οποιοσδήποτε επιστημονικός τίτλος, επιπλέον, λέμε με νόημα, δεν είναι λευκό χαρτί για δημόσια διατύπωση αβάσιμων γνωμών επί παντός επιστητού. Στα πεδία της διπλωματίας και της στρατηγικής η μεταμφίεση γνωμών με κίβδηλη επιστημονική αξιοπιστία είναι άκρως επικίνδυνη για την σταθερότητα και την εθνική ασφάλεια ενός κράτους.

Η επιτιθέμενη Τουρκία πέρασε το φράγμα των απειλών (ή oρισμέvωv απo αυτές) και από καιρό πρoχωρεί σε εvέργειες βαθύτατου ….

Ο Παναγιώτης Ήφαιστος είναι Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών Σπουδών. Σπούδασε στη Nομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (πτυχίο), στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ (MA European Studies) και στο Πανεπιστήμιο Βρυξελλών (Διδακτορικό στις Διεθνείς Σχέσεις, με ειδίκευση στα Στρατηγικά και Ευρωπαϊκά θέματα).

www.ifestosedu.gr