Προστασία α’ κατοικίας και κοινωνική συνοχή – Μία ” βραδυφλεγής ” βόμβα – Σκέψεις και προβληματισμοί με αφορμή τις τελευταίες εξελίξεις

του Θανάση Μανουσάκη

Στα κορυφαία θέματα της πολιτικής και κοινωνικής επικαιρότητας βρίσκεται το θέμα προστασίας της α΄ κατοικίας από τους πλειστηριασμούς των τραπεζών , τα λεγόμενα ” κόκκινα δάνεια ” , ένα θέμα που έχει δρομολογηθεί και εξελιχθεί με τους πλειστηριασμούς , ακόμα και ηλεκτρονικούς, σύμφωνα με τις απαιτήσεις των δανειστών (με το επιχείρημα ότι πέρα από την μείωση της εμπορικής αξίας των ακινήτων η απουσία πλειστηριασμών, ευνοεί τους στρατηγικούς κακοπληρωτές ) θεσπίστηκαν με την ψήφιση του τρίτου μνημονίου τον Ιούλιο του 2015 και της κοινωνικές αντιδράσεις έντονες, σε δικαστικές αίθουσες, συμβολαιογραφικά και δικηγορικά γραφεία, σκηνές πρωτόγνωρες τα τελευταία τουλάχιστον χρόνια για την ελληνική κοινωνία.
Να σημειωθεί ότι το καθεστώς άρσης προστασίας της α΄ κατοικίας, ουσιαστικά είχε αρχίσει να μην ισχύει από τον Δεκέμβριο του 2014, όταν η τότε κυβέρνηση της Ν.Δ.- ΠΑΣΟΚ με δεχθεί την απαίτηση των πιστωτών της χώρας για την άρση προστασίας που επανειλημμένα σχεδόν από τον Μαϊο του 2010 ( η προστασία αυτή της α΄ κατοικίας υπενθυμίζεται ότι ψηφιστεί με νομοθετική ρύθμιση της κυβέρνησης της Ν.Δ. τον Δεκέμβριο του 2008 ,όταν το πρόβλημα των ” κόκκινων δανείων δεν είχε τις εκρηκτικές διαστάσεις που έχει πάρει τα τελευταία χρόνια) ,μετά την ψήφιση του πρώτου μνημονίου από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, ζητούσαν από τις ελληνικές κυβερνήσεις θέσπιση νομοθετικής πρωτοβουλίας προς αυτή την κατεύθυνση, κάτι που επετεύχθη με τα προαπαιτούμενα ,του τρίτου μνημονίου ,όπως ψηφίστηκαν από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝ.ΕΛ τον Ιούλιο του 2015.
Οι εξελίξεις αυτές, στο θέμα αυτό,επιταχύνθηκαν τους τελευταίους μήνες με την ανάληψη της διακυβέρνησης της χώρας από την Ν.Δ. μετά τις εκλογές της 7ης Ιουλίου ,όταν το υπουργείο Οικονομικών ,έδωσε παράταση τεσσάρων μηνών στο υφιστάμενο σχέδιο προστασίας της α’ κατοικίας ,που με νόμο της προηγούμενης κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ έληγε στο τέλος του 2019 , ενώ από την 1η Μαΐου θα υπάρξει ένα νέο νομοθετικό πλαίσιο ρύθμισης χρεών και πτώχευσης νομικών και φυσικών προσώπων .
Σύμφωνα με όσα δήλωσε ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταικούρας στο τηλεοπτικό σταθμό Open TV ,με δεδομένη την σκληρή στάση των δανειστών στο θέμα και τους κυβερνητικούς παράγοντες να καλούν τους άμεσα ενδιαφερομένους πολίτες ,που πληρούν τα κριτήρια, να υπαχθούν άμεσα στο νέο πλαίσιο προστασίας της α΄ κατοικίας , οι τέσσερις άξονες που θα κινηθεί το πλαίσιο ,είναι εξής :
1. Ένα ενιαίο σχήμα προστασίας ,έναντι οχτώ σχημάτων προστασίας που υπάρχουν σήμερα.
2. Δεύτερη ευκαιρία για πολίτες και επιχειρήσεις ,που δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν την τελευταία δεκαετία.
3. Στην ” σέντρα ” οι στρατηγικοί κακοπληρωτές ,με το υπουργείο Οικονομικών να προσπαθούν μέσα από τις ηλεκτρονικές πλατφόρμες της ειδικής γραμματείας δημοσίου χρέους. Σύμφωνα πάντως ,με τα πρώτα στοιχεία των ελληνικών τραπεζών,ένας στους τέσσερις δανειολήπτες είναι στρατηγικός κακοπληρωτής,ειδικότερα έχουν μπει στο νόμο Κατσέλη είναι ένας στους δυο.
3. Ειδικές πρόνοιες για τα ευάλωτα νοικοκυριά με τον υπουργό Οικονομικών να δεσμεύεται για σχετικές ανακοινώσεις στο άμεσο μέλλον και όταν θα υπάρχουν επιπλέον στοιχεία.

Ωστόσο σύμφωνα με ρεπορτάζ του τηλεοπτικού σταθμού Open ,στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, αναζητούν συγκεκριμένες λύσεις για επιδότηση στέγασης όσων κινδυνεύουν να χάσουν τα σπίτια τους.
Το κύριο σενάριο που εξετάζεται από το κυβερνητικό επιτελείο, είναι ο δανειολήπτης που θα χάσει το σπίτι του, είτε να λαμβάνει ένα ποσό ως επίδομα ενοικίου για να μείνει σε αυτό, είτε ως επιδότηση δόσης για να συνεχίσει να πληρώνει.
Η νέα διαδικασία που αναμένεται να ισχύσει από την 1η Μαϊου,θα χωρίζεται σε δυο μέρη:
Ο δανειολήπτης που αδυνατεί να είναι εντάξει στις οφειλές του,θα πρέπει να δηλώσει σε μια νέα πλατφόρμα που θα δημιουργηθεί όλα του τα ληξιπρόθεσμα χρέη, ώστε να ρυθμιστούν. Η ρύθμιση σύμφωνα πάντα με το ρεπορτάζ του τηλεοπτικού σταθμού ,θα μπορεί να ισχύσει μόνο αν συμφωνήσει το 60% των πιστωτών.
Ειδικότερα για τα φυσικά πρόσωπα η λεγόμενη ” δεύτερη ευκαιρία ” για τον δανειολήπτη και με μηδενικά χρέη,η δεύτερη ευκαιρία θα μπορούσε να δοθεί με τις εξής προϋποθέσεις:
– Δεν θα απειλείται με καμία κατάσχεση μισθού από την επόμενη κιόλας ημέρα.
– Θα μπορούσε να ανοίξει την δική του επιχείρηση μετά από τρία χρόνια .
– Θα μπορεί να πάρει δάνειο από την τράπεζα όταν αποκατασταθούν οικονομικά του,ή να αγοράσει καινούργιο σπίτι.
Στο ίδιο μήκος κύματος με τις κυβερνητικές τοποθετήσεις για την προστασία της α΄ κατοικίας , κινήθηκε με δηλώσεις του στο ραδιοφωνικό σταθμό ΣΚΑΪ 100,3 ο υπουργός Ανάπτυξης ΄Αδωνης Γεωργιάδης.
Ο υπουργός Ανάπτυξης αφού κατηγόρησε το Κίνημα Αλλαγής ,για διαστρέβλωση των δηλώσεων για την πρώτη κατοικία με αφορμή βίντεο ομιλίας του ,στην κοπή βασιλόπιτας του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών που αναρτήθηκε από το συγκεκριμένο πολιτικό κόμμα στα ΜΜΕ, είπε πως δεν υποστήριξε την πλήρη άρση προστασίας της πρώτης κατοικίας,κάτι που μπορεί να διαπιστώσει αν ακούσει ολόκληρο το βίντεο της ομιλίας του.
” Όλα αυτά τα είπα ενώπιον της κ. Γεννήματα,ομολογώ ότι τέτοια χυδαιότητα από το Κίνημα Αλλαγής ,δεν περίμενα και συμπλήρωσε :
” Φυσικά αυτοί που επλήγησαν από την κρίση δεν φταίνε και είναι σε θέση αδυναμίας, αυτοί πρέπει να προστατευτούν. Αλλά αυτοί που έχουν χρήματα και δεν πληρώνουνε ,οι μπαταχτσήδες αυτοί δεν πρέπει να προστατεύονται γιατί αυτό βλάπτει την οικονομία ”.
Παράλληλα ο κ. Γεωργιάδης κάλεσε τους πολίτες που βρίσκονται σε θέση αδυναμίας και χρωστάνε δάνειο πρώτης κατοικίας να σπεύσουν στις τράπεζες έως της 30 Απριλίου,για να κάνουν αίτημα ,να ενταχθούν στην προστασία μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας.
Υπογράμμισε δε,ότι τα κριτήρια για την προστασία των δανειοληπτών έχουν ψηφιστεί από την προηγούμενη κυβέρνηση και πως η σημερινή αφαίρεσε την γραφειοκρατία. Υποχρέωσε μάλιστα όπως υποστήριξε, τις τράπεζες να έχουν υπαλλήλους που εξυπηρετούν τους δανειολήπτες.
Σύμφωνα με τον υπουργό Ανάπτυξης ,οι αιτήσεις στην ηλεκτρονική πλατφόρμα έχουν ξεπεράσει τις 60.000 για τον μικρό αριθμό εκκαθαρίσεων που φτάνουν τις 250 ή τις 300 ,τόνισε πως όταν ανέλαβε την εξουσία η παρούσα κυβέρνηση ήταν μηδενικές , έως τον Οκτώβριο του 2019 έφτασαν τις 9 και το ότι σήμερα είναι 250, είναι ” γεωμετρική άνοδος ”.
Ωστόσο από την πλευρά τους οι εκπρόσωποι των δανειοληπτών και καταναλωτών, αντιμετωπίζουν με μεγάλη δυσπιστία έως και έντονη επιφύλαξη τις κυβερνητικές εξαγγελίες για την προστασία της α΄ κατοικίας σε όσους αντιμετωπίζουν σοβαρό οικονομικό πρόβλημα ,από την 1η Μαϊου που ισχύει το σημερινό νομοθετικό πλαίσιο , με το προστατευτικό ” νόμο Κατσέλη” ( ο ομώνυμος νόμος που ψηφίστηκε με πρωτοβουλία της τότε υπουργού Ανάπτυξης τον Αύγουστο του 2010).

Ο πρόεδρος του Συλλόγου Δανειοληπτών & Προστασίας Καταναλωτών Βορείου Ελλάδος Χαράλαμπος Περβανάς σε δηλώσεις του στον Politispress.gr , τόνισε πως το πρόβλημα προστασίας στην α ΄κατοικία των αδύνατων οικονομικά στρωμάτων οφείλεται στο ότι η προηγούμενη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝ.ΕΛ κατά την διαπραγμάτευση και ψήφιση του τρίτου μνημονίου, τον Ιούλιο του 2015,ειδικότερα σε ότι αφορά τις συνομιλίες με την Ευρωπαϊκή Ένωση ,δεν διαπραγματεύτηκε την διάταξη περί εσωτερικού χρέους των πολιτών ,ιδιαίτερα για τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες .
Παράλληλα ο κ. Περβανάς,υποστήριξε ότι η ηλεκτρονική πλατφόρμα προστασίας της α΄ κατοικίας δεν παρέχει καμία απολύτως προστασία σε ιδιαίτερα ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, όπως παλινοστούντες από την πρώην Σοβιετική Ένωση και οι Ρομά, που πήραν στεγαστικά δάνεια με την εγγύηση του ελληνικού κράτους, εκφράζοντας την ανησυχία του για ” σκηνές Ισπανίας ” με τις έντονες κοινωνικές αντιδράσεις που θα προκληθούν από όσους δανειολήπτες χάσουν τις κατοικίες τους από την 1η Μαϊου και μετά , ενώ σχολιάζοντας τις πρόσφατες δηλώσεις του υπουργού Ανάπτυξης υποστήριξε ότι οι πρόσφατες κυβερνητικές εξαγγελίες δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα ” πεντέμισι εκατομμυρίων δανειοληπτών και δεν είναι μόνο ζήτημα στρατηγικών κακοπληρωτών ”.
Την έντονη ανησυχία του για την προστασία της α’ κατοικίας ,από την 1η Μαίου που θα δεν θα ισχύουν οι πρόνοιες του νόμου Κατσέλη εξέφρασε σε δηλώσεις του στο ραδιοφωνικό σταθμό της Κρήτης 98.4 και ο πρόεδρος των Δανειοληπτών – Καταναλωτών Βαγγέλης Κρητικός
Με τους πλειστηριασμούς να βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη κάτω από τη πίεση των δανειστών, χιλιάδες θα είναι τα περιουσιακά στοιχεία που θα αλλάξουν χέρια από το 2020 ,σύμφωνα με τον κ. Κρητικό , ενώ παράλληλα εκτός από την πρώτη κατοικία που θα χαθεί θα προκύψει οξύ στεγαστικό πρόβλημα για 300.000 οικογένειες αφού η έξωση από τα σπίτια τους θα οδηγήσει σε αναζήτηση ενοικίου χωρίς να υπάρχουν νέες κατοικίες , αλλά και οικονομική δυνατότητα να ανταπεξέλθουν.
Με βάση αυτά τα δεδομένα όπως δήλωσε ο πρόεδρος των Καταναλωτών – Δανειοληπτών, ο σύλλογος θα ζητήσει κατεπείγουσα συνάντηση με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και όλους τους πολιτικούς αρχηγούς για την αντιμετώπιση του πολύ σοβαρού κοινωνικού προβλήματος, που αναμένεται να προκύψει με την άρση προστασίας της α΄ κατοικίας από την 1η Μαϊου.
Οι τρέχουσες αναφερόμενες εξελίξεις για την άρση προστασίας της α΄ κατοικίας από την 1η Μαϊου και μετά, δημιουργούν μια έντονη ανησυχία και προβληματισμό για τις κοινωνικές αντιδράσεις που θα προκύψουν από δανειολήπτες που θα χάσουν τις κατοικίες τους, με πολύ σοβαρό ενδεχόμενο, αν δεν υπάρξει μια νομοθετική ρύθμιση που θα δίνει λύση στο πρόβλημα η Ελλάδα να ζήσει σκηνές Ισπανίας ,με αντίστοιχο πρόβλημα που είχε δημιουργηθεί στην χώρα της Ιβηρικής Χερσονήσου, κατά το παρελθόν.
Το αυτονόητο και απολύτως αναγκαίο κατά την προσωπική μου άποψη είναι η σημερινή κυβέρνηση της Ν.Δ. ,που δεσμεύεται από το νομοθετικό πλαίσιο της προηγούμενης κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ,ιδιαίτερα μετά την ψήφιση του τρίτου και χειρότερου μνημονίου να προχωρήσει σε μια νομοθετική ρύθμιση που θα δίνει μια οριστική και αξιόπιστη λύση στο θέμα της προστασίας της α΄ κατοικίας ιδιαίτερα για τους δανειολήπτες που αντιμετωπίζουν σοβαρό οικονομικό πρόβλημα,δεν δίνει το δικαίωμα προστασίας στους κατ’ εξακολούθηση στρατηγικούς κακοπληρωτές και φυσικά σε κανένα κόμμα της αντιπολίτευσης ,δεν θα δίνει το δικαίωμα με ” επαναστατική γυμναστική ”, κινητοποιήσεις δηλαδή που θα περιέχουν βίαιες αντιδράσεις, να εκμεταλλευτεί μικροκομματικά το πολύ μεγάλο αυτό κοινωνικό ζήτημα.
Ας ελπίσουμε ότι όλοι οι έχοντες την ευθύνη ιδιαίτερα οι κυβερνώντες θα αναλάβουν τις ευθύνες τους και δεν θα τεθεί και πάλι σε κίνδυνο η κοινωνική και εθνική συνοχή ,σε μια περίοδο που τα προβλήματα που η Ελλάδα αντιμετωπίζει σε εθνικό και κοινωνικό επίπεδο είναι πολλά και οξυμένα,γιατί σε διαφορετική το παρόν και το μέλλον της χώρας προβλέπεται ζοφερό.